سطوح آلودگی هوا در سراسر جهان در سال ۲۰۲۲

«سازمان بهداشت جهانی» (WHO) تخمین می‌زند؛ «آلودگی هوا» هرسال منجر به «مرگ زودرس» هفت‌میلیون‌نفر می‌شود! از بین شش آلاینده رایج هوا، «ذرات معلق با قطر ۲٫۵ میکرون یا کمتر» یا PM2.5 به‌عنوان «مضرترین» برای سلامت انسان شناخته شده است. این به‌دلیلِ شیوع آن در جو و طیف گسترده‌ای از آثارِ نامطلوب بهداشتی مرتبط با قرارگرفتن درمعرض آن است؛ مانند بیماری قلبی، سکته مغزی، سرطان ریه و بیماری‌های مزمن تنفسی. این داده‌نما که ۱۳ آوریل ۲۰۲۳ منتشر شده؛ از «گزارش کیفیت هوای جهانی» (IQ Air) برای ترسیم میانگین غلظت PM2.5 در سال ۲۰۲۲ در شهرهای بزرگ منتخب در سراسر جهان که برحسب میکروگرم بر مترمکعب بیان می‌شود، استفاده کرده است. قبل از بررسی داده‌های جدید، بد نیست عنوان کنیم که در سال ۲۰۱۹، تنها یک‌درصد از جمعیت جهان در مکان‌هایی زندگی می‌کردند که دستورالعمل‌های بین‌المللی کیفیت هوای «سازمان بهداشت جهانی» را رعایت کرده‌اند. این دستورالعمل‌ها، برای محافظت از سلامت عمومی در برابر آثارِ مضر آلودگی هوا طراحی شده‌اند و طیف وسیعی از آلاینده‌های هوا؛ ازجمله «ذرات معلق»، «اُزن»، «دی‌اکسید نیتروژن»، «دی‌اکسید گوگرد» و «مونوکسید کربن» را پوشش می‌دهند. حد سالم برای PM2.5 به‌طورمتوسط سالانه ۰-۵‌میکروگرم در مترمکعب تعیین شده است. طبق گزارش یادشده؛ تنها ۱۳ کشور یا منطقه در سال ۲۰۲۲، غلظت توصیه‌شده PM2.5 را تجربه کردند؛ ازآن‌جمله «استرالیا»، «فنلاند»، «پورتوریکو»، «ایسلند»، «برمودا» و «گوام» بودند. بالاترازاین دستورالعمل، بسیاری از جوامع در «هدف موقت چهار» (WHO به‌منظور دستیابی به بهبود مرحله‌ای کیفیت هوا و کاهش تدریجی؛ اما معنادار غلظت آلاینده‌های هوا جهت کاهش اثرات آلودگی هوا بر سلامت، اهداف موقتی را پیشنهاد کرده است که چهار فاز هستند) قرار گرفتند؛ درحالی‌که نزدیک به ۱۴‌درصد سطوح آلودگی هوا را ثبت کردند که از همه سطوح هدف فراتر رفت. درحالی‌که درک اینکه غلظت‌های فوق نشان‌دهنده چیست، کمی دشوار است؛ اما تأمل بر آن‌ها ازنظر تأثیری که بر مرگ‌ومیر دارند، اهمیتشان را روشن خواهد کرد. برای جمعیتی که طبق پروتکل‌های WHO PM2.5 زندگی می‌کنند، نرخ مرگ‌ومیر ۱۰۰‌مورد برای یک‌دوره معین تعیین می‌شود. اگر غلظت PM2.5 دراین‌منطقه به ۱۰‌میکروگرم بر مترمکعب برسد؛ آن‌ها در هدف موقت ۴ قرار گرفته و در‌‌ ‌مدت مشابه شاهد ۱۰۴ مرگ خواهند بود. در هدف موقت ۳ (غلظت PM2.5 آن‌ها ۱۵‌میکروگرم بر مترمکعب است)، ۱۰۸‌مورد مرگ را شاهد خواهند بود. در هدف موقت ۲، این‌نرخ به ۱۱۷‌مورد می‌رسد؛ نهایتاً در هدف موقت ۱، شاهد مرگ ۱۲۶‌مورد هستیم. فراتر از هدف موقت ۱ (بالاتر از ۳۵‌میکروگرم در مترمکعب)، مرگ‌ومیرها به‌طور بالقوه سریع‌تر رشد می‌کنند. تا سال ۲۰۲۲، حدود ۱۴‌درصد از کشورها؛ ازجمله «چاد»، «هند»، «پاکستان»، «قطر» و «نیجریه» سطوحی بالاترازاین آستانه را گزارش دادند. درحالی‌که بسیاری از شهرها در جغرافیای آمریکای شمالی و اروپا طی چندسال‌اخیر شاهد غلظت ثابت و نسبتاً پایین‌تر PM2.5 بوده‌اند، بسیاری از شهرها (به‌ویژه در آسیا) در کاهش سطح آلودگی هوا گام برداشته‌اند. بااین‌وجود، بسیاری‌ازآن‌ها هنوز غلظتی از PM2.5 را ثبت می‌کنند که بیش از شش‌برابر دستورالعمل WHO است. اکثر نقاط جهان توصیه سالانه WHO برای هوای پاک و سالم را در سال ۲۰۲۲ رعایت نکردند و انگار فراموش شده که هزینه اقدام‌نکردن برای حرکت به‌‌سمت «هوای تمیزتر»، بسیاربالاست: علاوه‌بر میلیون‌ها مرگ زودرس درهرسال؛ هزینه جهانی خسارات بهداشتی مرتبط با آلودگی هوا اینک ۸٫۱‌تریلیون‌دلار است! متأسفانه، چیزهایی‌که برای کیفیت زندگی ما ضروری هستند؛ مانند فعالیت‌های صنعتی، حمل‌ونقل، تولید انرژی و شیوه‌های کشاورزی نیز از عوامل اصلی آلودگی هوا در سراسر جهان به‌شمار می‌روند. به‌این‌ترتیب، اتخاذِ رویکرد چندوجهی برای کاهش آلودگی برای محافظت از زندگی ضروری‌ست؛ به‌ویژه برای کسانی‌که ازقبل در برابر کیفیت پایین هوا آسیب‌پذیرتر هستند، مانند کودکان و افراد مسن.

مصطفی رفعت