مربیان زنِ فوتبال، اگرچه همچنان اندک هستند؛ اما توانستهاند تاکتیکهای مربیگریِ خود را برجسته کنند. در آخرین «جامجهانی زنان»، ۱۵ تیم از ۲۴ کشور، تحترهبریِ «مردان» وارد میدان شدند؛ و تنها نُه تیم توسط زنان اداره میشد. البته حضور زنان در فوتبال مردان بهسرعت درحالگسترش است و بهترین تیمهای زنان، نمونهای از «اوجِ» فوتبال آنهاست. بااینحال، طبق آمار؛ عدمتعادلِ آشکاری در سطح مدیریت بین تعداد مردان و زنان وجود دارد. نیز ذکر ایننکته مهم است که «هیچ زنی» تابهحال مدیریت تیم ملی مردان در «جامجهانی مردان» را نداشته؛ که خود، عدمتعادل موجود در مربیان فوتبال مردان و زنان را تأیید میکند. دراینمقاله که ابتدای سال ۲۰۲۳ در سایت Soofootball منتشر شده، تعدادی از بهترین مربیان زن فوتبال (بدون ترتیب خاصی) معرفی شدهاند.
شلی کِر
این زن اسکاتلندی، در دوران بازیاش برای هشت تیم توپ زد؛ که مهمترینشان، یکدوره سهساله در باشگاه Kilmarnock (متعلق به شهر کلیمارناکِ اسکاتلند) بین سالهای ۲۰۰۲-۲۰۰۵ است. او ۵۹بار برای تیم ملیِ کشورش نیز بازی؛ و از سال ۲۰۰۷، مربیگری را آغاز کرد. «کِر» طیِ فصل ۲۰۰۷-۲۰۰۸ و قبلازاینکه بین سالهای ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۰ هدایت Spartans را برعهده بگیرد، مدت کوتاهی هدایت تیم Hibernian را برعهده داشت. بین سالهای ۲۰۰۹-۲۰۱۳ نیز مربی تیم زیرِ۱۹سال زنان اسکاتلند بود. سپس، یکفصل فرصت همراهی با «توپچیها» (لقب تیم مردان و همچنین زنان باشگاه آرسنال) به او داده شد؛ و در «سوپرلیگِ زنان» (WSL؛ بالاترین لیگ فوتبال زنان در انگلستان) ازنظرِ درصدِ پیروزی، با کسبِ ۵۶درصدِ پیروزیها در مسابقات، هشتمین تاریخسازِ اینرقابتها بود. علاوهبراین؛ او قهرمان جام حذفی زنان؛ و در لیگ نیز سوم شد؛ اما پس از شروع ضعیف مسابقات ۲۰۱۴-۲۰۱۵، استعفا داد. او در سال ۲۰۱۷ بهمدت سهسال هدایت «تیم زنان اسکاتلند» را برعهده گرفت؛ تااینکه پس از ناکامی در رسیدن به قهرمانیِ اروپا در سال ۲۰۲۱، با رضایت دوجانبه از آنها جدا شد. اگرچه «کِر» بردهای زیادی را در کارنامه مربیگریِ خود ندارند؛ اما همچنان میتوان او را یکی از بهترینهای اینعرصه نامید؛ چراکه اساساً مربیان زنِ پرتعدادی، فرصت کسب جام را ندارند؛ اما او یکبار این اتفاق را تجربه کرد. او متولد ۱۵ اکتبر ۱۹۶۹ در «براکسبرن» (اسکاتلند) است.
مارتینا فوس-تکلنبرگ
یک هافبک تهاجمی که ۱۲۵بار برای «آلمان» بازی کرد و از ۲۰۰۸ با FCR 2001 Duisburg وارد فعالیت مربیگری شد. او پس از سهسال حضور دراینباشگاه، هدایت FF USV Jena را برعهده گرفت؛ اما فقط برای یکفصل آنجا بود. در سال ۲۰۱۲، پیشنهاد هدایتِ تیم ملیِ زنان سوئیس را پذیرفت و آنها را به سه تورنمنت بزرگ برد؛ تااینکه در سال ۲۰۱۸ استعفا داد. در سال ۲۰۱۹ نقش رؤیاییِ مربیگری زنان کشورش به او پیشنهاد شد و درحالحاضر هدایت این تیم را برعهده دارد و آلمانیها را به یورو ۲۰۲۲ هدایت کرد و خوب هم درخشید. او متولد ۲۲ دسامبر ۱۹۶۷ در «دویسبورگ» (آلمان) است.
لورا هاروی
او بهخاطر نتبرداریهایش طی مسابقات فوتبال معروف است؛ و بهطورکلی بهعنوان یکی از بهترین مربیان زن فوتبال شناخته میشود. مربیگری را در سال ۲۰۰۲ آغاز کرد و چهارسال دستیار مربی در تیم زنان «بیرمنگام سیتی» بود؛ تااینکه در سال ۲۰۰۶ به سِمَتِ مربیگری ارتقا یافت. علاوهبراینها؛ در سال ۲۰۰۵ نقش دستیار را در تیمهای زیرِ۱۷، زیرِ۱۹ و زیرِ۲۳سال «انگلستان» برعهده گرفت. پس از دوسال، هدایتِ «بیرمنگام»، در سال ۲۰۰۸ دستیار مربیِ «آرسنال» شده و در سال ۲۰۱۰، بهعنوان سرمربی این تیم، فعالیتش را دنبال کرد. در پایان فصل ۲۰۱۰-۲۰۱۱، آنها را به قهرمانی در لیگ، جام حذفی و جام قارهای رساند؛ و بهعنوان «مدیر سال FA WSL» انتخاب شد. در سال ۲۰۱۲ آنها دوباره قهرمان WSL و همچنین جام قارهای شدند. او در پایان سال ۲۰۱۲ برایآنکه مربیِ OL Reign شود، راهیِ «سیاتل» (در ایالاتمتحده) شد. در سالهای ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵، آنها را به فینال پلیآف رساند و بهعنوان «بهترین مربی سال» انتخاب شد. «هاروی» در سال ۲۰۱۷ کنار رفت و تنها مدتی کوتاه را در چند باشگاه آمریکایی گذراند. او ازنظرِ درصد پیروزی، سومین جایگاه را در تاریخ WSL؛ و بالاترین درصد بُرد را بین مربیانِ زن دارد: در ۷۱درصد بازیهایش همراه «آرسنال» پیروزِ میدان شده است! او متولد ۱۵ می ۱۹۸۰ در «نانیتون» (انگلستان) است.
کیسی استونی
بازیکنِ اسطورهایِ «انگلیس» که ۱۳۰بار نماینده تیم کشورش بود و در سال ۲۰۰۹ بهعنوان «بازیکن-مربی» در «چلسی» وارد عرصه هدایت تیم فوتبال شد. پس از بازنشستگی در سال ۲۰۱۸، نقش دستیاریِ مربیِ «شیرزنان» (لقب تیم ملی زنان انگلیس) را به او واگذار کردند؛ تااینکه هدایت تیم زنان تازهتأسیس «منچستریونایتد» را برعهده گرفت. آنها در اولین فصلشان در دسته دو، قهرمان شدند و در ۱۸ بازی از ۲۰ بازی لیگ، پیروز از میدان بیرون آمدند؛ درحالیکه تنها یک باخت داشتند. دوفصلِ بعد را نیز پیاپی با این تیم، به مقام چهارم رسید. سپس در پایان فصل ۲۰۲۰-۲۰۲۱ پس از اختلاف بر سر امکانات آموزشی، استعفا داد و حالا مسئول باشگاه San Diego Wave در لیگ NWSL «ایالاتمتحده» است. او متولد ۱۳ می ۱۹۸۲ در «بزیلدون» (انگلستان) است.
هلنا کاستا
دارای مدرک کارشناسی ارشد در علوم ورزشی؛ و مجوز «یوفا» درزمینه مربیگریست. او کارش را در عرصه هدایت تیمهای فوتبال، در سال ۱۹۹۷ با مربیگریِ تیم جوانان «بنفیکا» آغاز کرد و تا سال ۲۰۱۰ بهمدت ۱۳سال، هدایت آنها را برعهده داشت. درآنمدت، همچنین تیمی را در لیگ ردهپایینِ «پرتغال» مدیریت کرد و آنها را در «مسابقات قهرمانیِ لیسبون» به پیروزی رساند. بین سالهای ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۸، سرمربی زنان Dezembro بود و آنها را به قهرمانیهایِ متوالی رساند. تیمِ Odivelas، مقصدِ بعدی او بود و آنها را نیز در تنها فصل حضورش در باشگاه، ارتقا داد. همچنین، بین سالهای ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۲، مربی زنان قطری شد و آنها را به اولین بُرد تاریخشان رساند. بعد، هدایت تیم بانوان «ایران» را برعهده گرفت؛ گرچه نتوانست آنها را به جامجهانی ۲۰۱۵ برساند. پسازآنکه ازسوی تیمِ فرانسویِ «کلرمون فوت» بهخدمت درآمد؛ تاریخساز و اولین زنی شد که در دو سطح برتر یک لیگ برتر اروپایی، مسئولیت یک باشگاه را برعهده گرفت؛ گرچه بهخاطر آنچه «آماتوریسم کامل» و «بیاحترامی» نامید، از آنها جدا شد. او متولد ۱۵ آوریل ۱۹۷۸ در «ویلا فرانکا د شیرا» (پرتغال) است.
کلی چمبرز
بازیکن اسبق در لیگهای ردهپایین «انگلیس» که پس از آسیبدیدگی رباط صلیبی قدامیاش در سال ۲۰۱۲، تغییر مسیر داد و بهعنوان مربی مشغولبهکار شد. او یک مربی نسبتاً ناشناخته درمقایسهبا سایرین دراینلیست است؛ بااینوجود، بهدلیل کار درخشانش در «ریدینگ» (از زمان پیوستنش به تیم در سال ۲۰۱۵) شایسته تقدیر است. وقتی او مسئولیت این تیم را برعهده گرفت، آنها در دسته سه بودند؛ اما در اولین فصل حضورشان ارتقا یافتند. دوفصل بعد را نیز پس از قهرمانی در لیگ با تفاضل گل، به WSL راه یافتند. جالب اینجاست که پس از بُرد تنها در یک بازی در تمام فصل، بهطرز معجزهآسایی از «سقوط» جان سالم بهدربردند! فصلِ بعدش را با عنوانِ چهارمیِ جدول بهپایان رساندند و بعدازآن، با وضعیتی جلو آمدند که کسی نمیتواند جایگاه «چمبرز» را در نمایش موفقشان نادیده بگیرد. او متولد ۱۱ ژانویه ۱۹۸۶ در «ردینگ» (انگلستان) است.
مو مارلی
یک مدافع پوششی در زمان حضورش بهعنوان بازیکن؛ که ۴۱بار بین سالهای ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۱ در خط دفاعی «انگلیس» بازی کرد. بعداً بهعنوان مربی زنان زیرِ۱۹سال کشورش برگزیده شد و تا سال ۲۰۱۷ بهمدت ۱۶سال این سِمَت را حفظ کرد و درآنمدت، آنها را به قهرمانی زیرِ۱۹سال اروپا در سال ۲۰۰۹ رساند. بین سالهای ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۲، سرمربی «اورتون» بود و تمام دوران بازیاش را در آنجا گذراند. او آنها را به عنوان قهرمانی WSL در سال ۲۰۰۸ و قهرمانی در جام حذفی در سال ۲۰۱۰ رساند و بعد در سال ۲۰۱۲ ازاینسِمَت کنارهگیری کرد تا بر نقش خویش در «تیم ملی انگلیس» تمرکز کند. پس از کنارهگیری از تیم زیرِ۱۹سال در ۲۰۱۷، بهعنوان مدیر موقت تیم بزرگسالان منصوب شد. سپس هدایتِ تیم تازهتأسیس زیرِ۲۱سال زنان را برعهده گرفت. اگرچه زنانِ بسیارکمی در مدیریت فوتبال مدرن وجود دارند؛ اما «مارلی» یکی از برجستهترینشان است. او متولد ۳۱ ژانویه ۱۹۶۷ در «لیورپول» (انگلستان) است.
هوپ پاول
او ۱۹سال سابقه بازی در خط میانی داشت و ۶۶بار برای «انگلیس» بازی کرد و ۳۵ گل بهثمر رساند. او پس از بازنشستگی از فوتبال در سال ۱۹۹۸، هدایت «تیم ملی زنان انگلستان» را برعهده گرفت و بهمدت ۱۵سال تا سال ۲۰۱۳ مربیِ آنها بود. زمانیکه «انگلیس» در مسابقات قهرمانی اروپا (زنان) در سالهای ۲۰۰۱، ۲۰۰۵، ۲۰۰۹ و ۲۰۱۳ حضور داشت، او در رأس کار بود. اگرچه آنها در سال ۲۰۰۳ موفق به کسب سهمیه نشدند؛ اما در جامهای جهانی ۲۰۰۷ و ۲۰۱۱ به مرحله یکچهارم نهایی رسیدند. در اوت ۲۰۱۳ عذرش را خواستند و سال ۲۰۱۷، بهعنوان مدیر تیم Brighton & Hove Albion منصوب شد و هنوز در آنجا مسئولیت دارد. او متولد ۸ دسامبر ۱۹۶۶ در «لویشام» (انگلستان) است.
سارینا ویگمن
«ویگمن» بیشک یکی از بهترین مربیان زن فوتبال است. او که دوبار قهرمان جام KNVB و قهرمان لیگ «هلند» (در پُست هافبک میانی) شد، در سال ۲۰۰۶ هدایت Ter Leede را برعهده گرفت؛ باشگاهی که سابقاً بازیکنش بود. او در تنها فصل حضورش دراینباشگاه، طعم پیروزیهای بزرگ را چشید. بعد به تیم Ado den Haag که در افتتاحیه Eredivisie (لیگ برتر فوتبال زنان هلند) شرکت داشتند، پیوست. آنها قهرمان لیگ و جام حذفی در سال ۲۰۱۲؛ و جام KNVB دوباره در سال ۲۰۱۳ شدند. او بهعنوان دستیار «تیم ملی زنان هلند» فعالیت کرد و اولین زنی بود که پس از دستیاری در «اسپارتا روتردام»، در فوتبال حرفهای مردانِ «هلند» مربیگری کرد. زمانیکه Arjan Van Der Laan را در دسامبر ۲۰۱۶ از سرمربیگری تیم ملی اخراج کردند، او بهعنوان «سرمربیِ موقت» انتخاب شد که در سال ۲۰۱۷، این معامله رنگ «دائمی» بهخود گرفت. علاوهبراین؛ او در اولین تورنمنت بزرگی که مسئولیت آنرا برعهده داشت، برنده شد؛ همانطورکه درهمانسالها، «هلند» در یورو ۲۰۰۷ هر بازی را برد و دانمارک را ۴-۲ در فینال شکست داد. «ویگمن» برنده عنوان «بهترین مربی زنان سال ۲۰۱۷» شد. او تیم را تا فینال «جامجهانی زنان ۲۰۱۹» پیش از شکست ۲-۰ از «ایالاتمتحده» رهبری کرد. در اوت ۲۰۲۰، او اولین غیربریتانیایی بود که مربی «تیم زنان انگلیس» شد و اولین بازیاش پیروزی پُرگلِ ۸-۰ مقابل «مقدونیه شمالی» در مقدماتی جامجهانی ۲۰۲۳ بود. او متولد ۲۶ اکتبر ۱۹۶۹ در «لاهه» (هلند) است.
اما هیس
یکی از اولین زنانیکه هنگام بحث درباره فوتبال، به ذهن میرسد. او با Long Island Rough Riders و متعاقباً با Iona University (هردو در آمریکا) کارش را آغاز کرد و تا سال ۲۰۰۶ ادامه داد. بعد، نقش دستیاری در تیم «آرسنال» (بانوان) پیشنهاد شد و از ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۸ در آنجا بود. سپس به آنسوی اقیانوس اطلس بازگشت تا بهمدت دوفصل، مربی Chicago Red Stars شود. باردیگر تغییر مکان داد و اینبار به «لندن» بازگشت تا برای یک باشگاهِ خانگی کار کند. درآنمدت، مدیر تیم زنان «چلسی» بود که در آخرینروز فصل ۲۰۱۴-۲۰۱۳ قهرمانی WSL را از دست داد. بااینحال، تیم او قویتر بازگشت و سال بعدش، قهرمان لیگ و جام حذفی شد. او در ۲۰۱۷ دوباره قهرمان WSL شد. طیِ فصل ۲۰۱۹-۲۰۱۸ سومین عنوان قهرمانیِ خود در لیگ را بهدست آورد و سال بعدش، چهارمین قهرمانی را جشن گرفت. این تیم، در اولین فینال لیگ قهرمانان اروپا بهمصاف «بارسلونا» رفت و با نتیجه ۴-۰ شکست خورد. «هیس» در ۹۶ بازی از ۱۴۶ بازیِ لیگ که مربی بوده، «پیروز» شده است و باید او را یک چهره بزرگ تمام دوران مربیگریِ فوتبال دانست. او متولد ۱۸ اکتبر ۱۹۷۶ در «لندن» (انگلستان) است.
مصطفی رفعت