کد خبر:
333502
| تاریخ مخابره:
1402 يکشنبه 25 تير -
06:28
رکوردشکنیهای تاریخیِ موج گرما در چهارگوشه جهان
جهان «گرمترین هفته» را تجربه کرد! اینماه پس از «گرمترین ژوئن»، با دمای بیسابقه سطح دریا و وسعت کم یخهای قطب جنوب، بهثبت رسیده است. رکوردشکنی دما در خشکی و اقیانوس، تأثیرات مخرب بالقوهای بر اکوسیستم و محیطزیست دارد. آنها تغییرات گستردهای را که در سیستم زمین در نتیجه تغییرات آبوهوایی ناشی از عملکرد انسان اتفاق میافتد، برجسته میکنند. «سازمان جهانی هواشناسی» (WMO) طی گزارشی بهتاریخِ ۱۰ جولای ۲۰۲۳، دراینزمینه هشدار داد!
گرمای استثنایی در ماه «ژوئن» و در آغاز «جولای» در آغاز گسترش «النینو» رخ داد که انتظار میرود موجِ آن؛ هم در خشکی و هم در اقیانوسها افزایش یابد و منجر به دماهای شدیدتر و امواج گرمای دریایی شود. پروفسور «کریستوفر هویت» (مدیر خدمات آبوهوایی WMO) میگوید: «ما در قلمروی ناشناخته هستیم و میتوانیم انتظار داشته باشیم که با گسترشِ بیشتر النینو، رکوردهای بیشتری شکسته شود و تأثیراتش تا سال ۲۰۲۴ ادامه یابد؛ این، خبر نگرانکنندهای برای سیاره زمین است». طبق تجزیهوتحلیلی برپایه دادههای بررسی سازماندهی مجدد زمین در «ژاپن» (JRA-3Q)؛ میانگین دمای جهانی در ۷ جولای ۱۷٫۲۴درجهسانتیگراد بود. این ۰٫۳درجه، بالاتر از رکورد قبلی ۱۶٫۹۴درجه در ۱۶ اوت ۲۰۱۶ است؛ یعنی یکسال حضور پرقدرت برای «النینو». دادههای تحلیلِ یادشده دراختیار WMO قرار گرفت و هنوز تأیید نشده؛ اما با دادههای اولیه از مجموعه داده Copernicus ECMWF ERA5 مطابقت دارد. مقایسه میانگین دمای جهانی روزانه معمولاً فقط از ترکیب مشاهدات ماهوارهها و … با شبیهسازیهای مدل کامپیوتری در قالبِ دادههایی بهنام «تحلیل مجدد» دردسترس است. «سازمان جهانی هواشناسی»، از ترکیب مجموعه دادههای تحلیل مجدد با مشاهدات جهانی از ایستگاههای سطح زمین و کشتیها برای گزارشهای وضعیت آبوهوا و ارزیابی دمای جهانی استفاده میکند. دکتر «عمر بادور» (رئیس نظارت بر آبوهوا در WMO) میگوید: «براساس مجموعه دادههای مختلف از شرکای ما در نقاط مختلف جهان، هفته اول جولای، رکورد جدیدی ازنظر دمای روزانه ثبت شد. البته WMO و چند مرکز علمیِ متنوع، این تغییرات چشمگیر را در اجزای مختلف سیستم آبوهوایی و دمای سطح دریا، از نزدیک مشاهده میکنند». گزارشی از «سرویس تغییرات آبوهوایی کوپرنیک» (C3S؛ متعلق به اتحادیه اروپا و از همکاران نزدیکِ سازمان جهانی هواشناسی) نشان داد که ژوئن ۲۰۲۳ کمی بیش از ۰٫۵درجه بالاتر از میانگین سالهای ۱۹۹۱-۲۰۲۰ بود و رکورد قبلی متعلق به ژوئن ۲۰۱۹ را شکست. طبق این گزارش؛ دمای بیسابقه ژوئن در تمامِ شمالغربی اروپا تجربه شد و بخشهایی از کانادا، ایالاتمتحده آمریکا، مکزیک، آسیا و شرق استرالیا بهطور قابلتوجهی «گرمتر از حد معمول» بودند. البته ماه ژوئن در همهجا محل ثبتِ «گرمترین هوا» نبود و درواقع، در چند مکان؛ ازجمله در غرب استرالیا، غرب ایالاتمتحده و غرب روسیه «سردتر از حد معمول» گزارش شد! همچنین «مرکز اروپایی پیشبینی میانمدت وضع هوا» (ECMWF) نیز هشدار داد که دمای سطح دریای آتلانتیک شمالی، به سطحی افراطی و غیرمنتظره رسیده است! دمای سطح جهانی دریاها طی ماههای «می» و «ژوئن» در بالاترین حدِ خود برای آنزمانِ سال قرار داشت. همه اینها هزینههایی نیز درپی دارد؛ از نرخ توزیع شیلات و گردش اقیانوس بهطورکلی تا تأثیرات منفی بر آبوهوا. این فقط دمای سطح نیست؛ بلکه کل اقیانوس «گرمتر» میشود و میزانی از انرژی را جذب میکند که صدهاسال در آنجا باقی خواهد ماند. زنگ خطر؛ بهویژه بهدلیل دمای بیسابقه سطح دریا در اقیانوس اطلس شمالی، با صدای بلند بهصدا درآمده است! دمای هوا در اقیانوس اطلس شمالی، بیسابقه و نگرانکننده است. دکتر «مایکل اسپارو» (رئیس دپارتمان تحقیقات جهانی آبوهوا در WMO) میگوید: «آنها (تغییرات دما) بسیاربالاتر از هرچیزی هستند که مدلها پیشبینی کرده بودند و این، روی اکوسیستمها، ماهیگیری و آبوهوای ما تأثیر خواهد گذاشت». اقیانوس اطلس شمالی، از عوامل کلیدی در رویدادهای شدید آبوهوا بوده و با گرمشدنِ آن، احتمال وقوع توفندها و طوفانهای استوایی بیشتر میشود. بهگفته «بادور»؛ «دمای سطح دریای اقیانوس اطلس شمالی، مرتبط با باران شدید یا خشکسالی در غرب آفریقاست». طبق گزارش ماهانه C3S؛ امواج گرمای شدید دریایی در ماه «ژوئن» در اطراف ایرلند، بریتانیا و دریای بالتیک مشاهده شد. برپایه ارزیابی این سرویس تغییرات آبوهوایی؛ گرما در اقیانوس اطلس شمالی بهدلیل ترکیبی از گردش غیرعادی کوتاهمدت در جَو و تغییرات طولانیمدت در اقیانوس، ایجاد میشود و گمان نمیرود که با «النینو» مرتبط باشد؛ همین موردی که بهتازگی در اقیانوس آرام استوایی ایجاد شده و انتظار میرود در اواخر سال (و تا سال ۲۰۲۴) بر دما تأثیر بگذارد. ازآنسو، میزان یخِ دریای قطب جنوب نیز به کمترین مقدارش در ماه «ژوئن» از زمان آغاز رصدهای ماهوارهای رسیده است: ۱۷درصد کمتر از میانگین؛ و رکورد بازه زمانی ۲۰۲۲ را با اختلاف قابلتوجهی شکست. حدود ۲٫۶میلیونکیلومترمربع یخ دریای قطب جنوب از بین رفته است. رکورد سال ۲۰۲۲ بهمیزانِ تقریبیِ ۱٫۲میلیونکیلومترمربع بود. «بادور» هشدار میدهد: «این، اُفتی واقعاً چشمگیر در وسعت یخ دریا در قطب جنوب است!» وسعت یخ دریای قطب شمال کمیکمتر از حد متوسط؛ اما بسیاربالاتر از مقادیر «ژوئن» از هشتسالگذشته بود. «ژوئنِ» ۲۰۲۳ در بیشتر مناطق شمال آمریکا خشکتر از حد متوسط بود؛ شرایطی که منجر به آتشسوزیهای شدید جنگلی شد. بهگزارش سرویس تغییرات اقلیمی «کوپرنیک»؛ در روسیه، شاخ آفریقا، بیشترِ جنوب آفریقا، آمریکای جنوبی و مناطقی از استرالیا نیز خشکتر بود. در بیشتر مناطق جنوب اروپا، ایسلند غربی و شمالغربی روسیه، مرطوبتر از حد متوسط بود و بارشهای شدید، منجر به وقوع سیل شد. شرایط خشکتر از حد متوسط، بر روی نوار بزرگ غرب به شرق در سراسر اروپای مرکزی و شرقی و اسکاندیناوی و همچنین در سواحل غربی دریای سیاه ایجاد شده است. مناطق خارج از جغرافیای گرمسیری، مرطوبتر از حد متوسط شامل غرب آمریکای شمالی، جنوبغربی آسیا، ژاپن، آفریقای جنوبی، برزیل، شیلی، نیوزیلند و منطقه بزرگی از استرالیا بود. ژاپن و پاکستان؛ بهترتیب تحتتأثیر طوفانهای Mawar و طوفان Biparjoy قرار گرفتند. طبق گزارشها؛ رکوردهای دمای مطلق در سراسر جهان شکسته شده و رکوردهای ملی (و/یا قارهای) فراتر از موارد ثبتشده از سال ۲۰۱۷ را نشان میدهد. وقتی موج گرما در «آوریل» و «می» ۲۰۲۳ در جنوب آسیا بهثبت رسید، چندین رکورد ملی شکسته شد؛ ازجمله در «تایلند» (۴۵٫۴درجه)، «ویتنام» (۴۴٫۲درجه) و «لائوس» (۴۳٫۵درجه). «استرالیا» و «اروگوئه» با رکوردهای ملی خود در سال گذشته برابری کردند. «آنسلو» با ۵۰٫۷درجه و «فلوریدا» با ۴۴درجه؛ نیز «بریتانیا» با عبور از سد ۴۰درجه، یک «جولایِ تاریخی» را ثبت کردند. طیِ تابستان سال ۲۰۲۱، «کانادا»، «ترکیه»، «اسپانیا» و «ایتالیا» اوجِ درجه حرارت جهانی را ثبت کرد. رکورد «ایتالیا» ۴۸٫۸درجه و بالاترین دمای اندازهگیریشده در اروپا گزارش شده (اگرچه هنوز درانتظارِ تأیید WMO است و فرآیندش میتواند چندینسال طول بکشد). در قطب جنوب، رکورد جدید در سال ۲۰۲۰ بهثبت رسید: دمای هوای تابستان در پایگاه تحقیقاتیِ «اسپرانزا» بیش از ۱۸درجه عنوان شد! یکسال قبلازآن، رکورد ملی «فرانسه» ۴۶درجه در Vérargues اعلام شد؛ درحالیکه موج گرمای سال ۲۰۱۹ شاهد رکوردهای دیگری در اروپا مانند «بلژیک» (۴۱٫۸درجه) و «آلمان» (۴۱٫۲درجه) بود. در سال ۲۰۱۷، «پاکستان» (۵۳٫۷درجه) و «کویت» (۵۳٫۹درجه)؛ بهترتیب، چهارمین و سومین دمای بالاتری را که تاکنون روی زمین اندازهگیری شده است، ثبت کردند (توسط WMO تأیید شد). رکورد جهانی هنوز رسماً متعلق Furnace Creek (در صحرای کالیفرنیا) با ۵۶٫۷درجه در سال ۱۹۱۳ است.
مصطفی رفعت