«هبه سعدیه» ۳۴ ساله و فلسطینیست که البته در سوریه بزرگ شده. در سال ۲۰۱۰ حین تحصیل در رشته ورزش در دانشگاه، وقتی دید که هیچ زنی در آموزشِ «داوری» شرکت نمیکند، تصمیم گرفت اینکار را انجام دهد. او پس از آغاز جنگِ سوریه در سال ۲۰۱۲، به «مالزی» نقلمکان و داوری را در آنجا آغاز کرد. در اواخر سال ۲۰۱۶ بههمراه خانوادهاش بهعنوان بخشی از برنامه «اسکان مجددِ سازمان ملل»، به «سوئد» نقلمکان کرد و اکنون جزو گروه داوران پروازیِ لیگ برتر بانوان «سوئد» و لیگ دستدوم مردانِ آنکشور است. او برای داوری در مسابقات جام حذفی AFC و جام آسیا، انتخابی جامجهانی و بازیهای المپیک ۲۰۲۰ (توکیو) انتخاب شده و با «اتحادیه فوتبال فلسطین» نیز همکاری داشته است. اگرچه معلم تربیتبدنیست؛ اما درحالحاضر روی داوریِ تماموقت متمرکز شده و قصد دارد به یکی از داوران برتر فوتبال تبدیل شود. «جامجهانی زنان ۲۰۲۳» (نهمیندوره اینرویداد) بهمیزبانیِ «استرالیا و نیوزیلند» از ۲۰ جولای ۲۰۲۳ آغاز شده؛ و او بهعنوان اولین داور فلسطینی دراینتورنمنت، «تاریخساز» شده است. او میگوید: «به انتخابشدنم افتخار میکنم و امیدوارم بتوانم در را برای ورود سایرین باز کنم». او با Al Jazeera (18 جولای ۲۰۲۳) درمورد علاقه به داوری، سختترین جنبههای کارش و نیز چالشهایی که بر آنها غلبه کرده، صحبت کرده است.
چگونه برای جامجهانی آماده شدید؟
آمادگیِ بدنی، مسئله اصلیست و همچنین تماشای فیلمها و مطالعه درمورد بازیها. روزی دوبار؛ صبح و عصر تمرین کردهام و کوشیدهام استراحتی نیز درآنبین داشته باشم تا به عضلاتم فرصت دهم تا بهبود یابد. همه تمریناتِ لازم؛ ازجمله دویدن را با شدت بالا، کمشدت و قدرتی انجام دادهام؛ چراکه داورها طیِ یک مسابقه حداقل ۹۰دقیقهای، کمتر از ششکیلومتر نمیدوند. باید کاملاً آماده دویدن بود؛ حتی بهشکل دوهایِ انفجاری و پرشتاب. عضلات باید آماده باشند تا از صدمات جلوگیری کنیم.
در «مالزی» چگونه در حرفه داوری پیشرفت کردید و با چه چالشهایی روبهرو بودید؟
درابتدا باید مکانی برای آموزش پیدا میکردم و برای این هدف، از چیزهای بسیاری گذشتم. در همهجا تمرین میکردم؛ جاده، پارکینگ و … بارها مصدوم شدم و ناچار، خودم را معالجه کردم. مجبور شدم که از خودم مراقبت کنم. پیداکردن آدمی برای مشورت دراینمورد یا پیداکردن آدمهاییکه بخواهند کمک کنند، آسان نبود؛ بهخصوص درموردِ عملکردم در مسابقه و اینکه بخواهم نظراتِ کارشناسی را نسبت به آنچه در مسابقه انجام داده بودم، بشنوم و به جمعبندی برسم. البته سرانجام، چنین افرادی را پیدا کردم. متأسفانه در «مالزی»، زنان داورِ زیادی نیست. بااینکه کشوری بسیاربزرگ است؛ اما فکر کنم آنها فقط دو یا سه داورِ زن داشتند. در آنجا، من داور فوتبال زنان نبودم و بیشتر، مسابقات مردان را در داوری میکردم. نمیتوانم بگویم چون زن بودم، با دافعه و نگاههایی تُند مواجه شدم؛ اما برخیازافراد نیز بودند که دوست نداشتند زنان را دراینفضا ببینند. بعد از حضورِ من، تعداد بیشتری از زنان واردِ عمل شدند؛ بنابراین حرکت دراینعرصه آسانتر شد. قدم اول، همیشه دشوار است! من، یک معلم ورزش بودم؛ خب بههرحال از داوری در «مالزی» پول زیادی بهدست نمیآید. بعضیاوقات، حتی بیشازآنچه میگرفتم، هزینه میکردم. بهعبارتی، پول خود را نیز از دست میدادم؛ اما اینکار را کردم؛ زیرا عاشق کاری هستم که انجام میدهم.
کدام جنبه داوری برایتان جذاب است؟
بهخاطر برگزاری مسابقات، ما زیاد سفر میرویم و با افراد مختلفی در سراسر جهان ملاقات میکنیم. خوب است که فرهنگها و سنتهای جدید را میبینم؛ مانند وقتیکه مثلاً به «تایلند»، «لائوس» یا «میانمار» سفر کردم یا «استرالیا»؛ هر کشوری، فرهنگ خاصی دارد که قبلازآن، هرگز ندیده بودم. ضمناً بهعنوان داور، در هر مسابقه، بین ۲۲ بازیکن قرار میگیرم و هربار، چیزهایی برای تجزیهوتحلیل برای گرفتنِ تصمیم صحیح وجود دارد؛ این نیز برای من بسیارجالب است. بعضیاوقات، ازآنجاکه انسان هستیم، قطعاً اشتباه نیز میکنیم؛ پس طبیعیست؛ اما سعی میکنیم افرادی بینقصتر باشیم.
بهنظر میرسد وجود رسانههای اجتماعی، داوری را سختتر کرد؛ بهویژه با درج کامنتهای توهینآمیز و نظرات و پیامهای حاکی از عصبانیت و …
بله؛ این درست است! اما ما از هر موقعیت و از هر مسابقهای یاد میگیریم. نکته مهم ایناستکه ما فقط باید ادامه دهیم و نگذاریم دیگران بهروشی منفی بر ما تأثیر بگذارند. ما فقط روی هدف خود تمرکز میکنیم.
بدترین جنبههای داوری چیست؟
آه! بدترین چیز ایناستکه باید تماموقت آموزش دید. فرق نمیکند اوضاع چگونه است؛ فقط باید ادامه داد! مسئله بعدی نیز اینکه گاهی که خارجازکشور حضور داریم، مدت طولانی از خانوادههایمان دوریم.
تجربه داوری در «سوئد» چگونه بود؟ آیا بلافاصله داور مسابقهای شدید یا مدتی طول کشید؟
مدتی طول کشید! در آغاز، کار آسانی نبود. ازآنجاییکه من از فرهنگی متفاوت و مکانی دیگر آمدهام؛ بنابراین، باید سختتر نیز کار میکردم تا به آنها نشان دهم شایسته حضور دراینموقعیت هستم و سزاوارِ آنم که مسابقاتشان را داوری کنم. وقتی آنجا رفتم، داور فیفا بودم؛ یعنی اعتبارِ لازم را داشتم؛ اما مجبور شدم از ابتدا شروع کنم؛ یعنی از پایینترین لیگِ سوئد. اکنون در لیگ برتر زنان و برای مردان در دستهیک داوری میکنم و ازایننظر، خوششانسم! بهنظرم وقتی به هر کشور جدید میرویم، اولِ کار، ساده نیست. بعدازمدتی، برخیازافراد به من کمک کردند و همچنین فدراسیون (فوتبال سوئد) به من کمک کرد، بهویژه وقتی بهعنوان کاندیدای جامجهانی انتخاب شدم. بدون مربیگری و تمرینات بدنیِ آنها، بهبود مهارتهای من آسان نبود.
وقتی شنیدید که برای جامجهانی انتخاب شدهاید، با خودتان چه گفتید؟
خیلی هیجانزده شدم. به خودم گفتم وای! این همان موقعیتیست که بهخاطرش تلاش کردم؛ البته هنوزهم سخت کار میکنم. جامجهانی، هدف نهاییام نیست. من باید بیشتر و بیشتر کار کنم.
عنوانِ «اولین داور فلسطینی در جامجهانی» چه حسی دارد؟
بسیار به چنین عنوانی افتخار میکنم و مفتخرم که در جامجهانی، اولین داور فلسطینی هستم. این باعث میشود که برای نمایشِ احساس مسئولیتم، بهترین عملکردم را طیِ مسابقات داشته باشم؛ و امیدوارم که با گشودنِ این در فرصت حضور دراینتورنمنت را برای داوران زن فلسطینی (و مردان نیز) در آینده، هموار کنم. فدراسیون فوتبال فلسطین، سال گذشته از من دعوت کرد تا بازدیدی از آنجا و فوتبالشان داشته باشم. این، اولینبار در زندگیام بود که به کشورم سفر میکردم و عالی بود! بازدید از کشورم؛ جاییکه متعلق به من است. هیچ کلمهای برای توصیف این حس، وجود ندارد.
مصطفی رفعت