روابط تهران-دوشنبه در نقطه عطف

جمهوری اسلامی ایران اولین کشوری بود که ۳۲‌سال و دوماه و شش‌روز پیش یعنی روز دوشنبه ۱۸ شهریور ۱۳۷۰ استقلال کشور تاجیکستان را به‌رسیمت شناخت و بلافاصله سفارتخانه خود را در شهر «دوشنبه» تأسیس کرد و از سال‌های پس از ۲۰۰۰ میلادی، دوره جدی و شکوفایی روابط اقتصادی دو کشور شروع شد و با اجرای پروژه‌های اساسی مانند احداث تونل استقلال و آغاز عملیات ساخت سد و نیروگاه سنگ‌توده ۲ و فعالیت شرکت‌ها، تجار و سرمایه‌گذاران ایرانی در تاجیکستان همراه بود. دراین‌راستا همکاری‌های دو کشور در ابعاد مختلف به تقویت روابط و توسعه مناسبت‌ها در تمامی عرصه‌ها منجر شد. تاجیکستان با ۱۰‌میلیون‌نفر جمعیت و با نوع حکومت «جمهوری» و با مرکزیت شهر «دوشنبه» در قسمت جنوبی آسیای مرکزی و در غرب چین قرار دارد. زبان رسمی این کشور، «فارسی» (با لهجه خاص تاجیکی) است و با سه‌هزار و ۶۵۱‌کیلومتر مرز خشکی، فاقد مرز دریایی است و با کشورهای افغانستان از جنوب، چین در شرق، قرقیزستان در شمال‌شرق و ازبکستان در شمال غرب همسایه است. به‌گزارش مهر؛ از زمان برقراری روابط سیاسی دو کشور تاجیکستان و ایران، تاکنون رؤسای جمهوری اسلامی ایران ۱۴‌بار از تاجیکستان دیدار کرده‌اند و متقابلاً رئیس‌جمهوری تاجیکستان ۱۸ بار به جمهوری اسلامی ایران سفر کرده که آخرین بار آن در خردادماه ۱۴۰۱ بوده است. رؤسای مجالس تاجیکستان تاکنون ۴ بار به ایران سفر کرده‌اند رؤسای مجالس ایران نیز متقابلاً از تاجیکستان بازدید کرده‌اند. بین دو کشور ایران و تاجیکستان تاکنون اسناد همکاری‌های دوجانبه در زمینه‌های مختلف سیاسی‌، امنیتی‌، اقتصادی‌، دفاعی و فرهنگی امضا شده است. حجت‌الاسلام سید ابراهیم رئیسی؛ رئیس‌جمهوری کشورمان شهریورماه سال ۱۴۰۰ بنا به دعوت رسمی «امامعلی رحمان» رئیس‌جمهوری تاجیکستان اولین سفر رسمی خود در کسوت ریاست جمهوری را به دوشنبه انجام داد و علاوه‌بر شرکت در نشست شورای سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای، سفر رسمی دوجانبه‌ای را انجام دادند. در این سفر ۸ سند همکاری در بخش‌های مختلف بین دو کشور به امضا رسید. با حمایت دولت تاجیکستان و موافقت سایر اعضای سازمان همکاری شانگهای، درخواست تبدیل عضویت کشورمان از جایگاه ناظری به عضویت اصلی سازمان موردپذیرش قرار گرفت. همچنین بنا به دعوت ریاست جمهوری کشورمان، «امامعلی رحمان» رئیس‌جمهوری تاجیکستان برای انجام سفر رسمی به جمهوری اسلامی ایران سفر کرد و در این سفر ملاقات‌هایی با مقام معظم رهبری، رئیس‌جمهوری، رئیس مجلس شورای اسلامی و معاون اول رئیس‌جمهوری انجام داد و ۱۷ سند همکاری نیز در این سفر بین مقامات دو کشور به امضا رسید. رئیس‌جمهوری کشورمان برای دومین بار در دولت سیزدهم، روز چهارشنبه ۱۷ آبان به دعوت رسمی امامعلی رحمان؛ همتای تاجیکستانی خود و درراستای گسترش و تعمیق تعاملات اقتصادی و سیاسی با کشورهای همسایه به تاجیکستان سفر کرد و در کاخ ملت مورد استقبال رسمی رئیس‌جمهوری قرار گرفت. رئیسی در نشست مطبوعاتی مشترک با رئیس‌جمهوری تاجیکستان ضمن ابراز خرسندی از حضور در جمع مسئولان کشور دوست، برادر و هم‌زبان تصریح کرد: بدون‌تردید رفت‌وآمدها بین دو کشور دوست، می‌تواند درجهت توسعه روابط فی‌مابین مؤثر باشد. رئیسی بابیان‌اینکه ایران به‌رغم تهدیدها و تحریم‌ها پیشرفت‌های بسیار خوبی داشته است، گفت: ایران در حوزه علم و فناوری پیشرفت‌های بسیار خوبی داشته است و ظرفیت‌های قابل‌توجهی در حوزه‌های انرژی، کشاورزی، صنعت، معادن و تجربیات فنی داریم که می‌توانیم آن‌ها را با مردم عزیز تاجیکستان به اشتراک بگذاریم. علیرضا حقیقیان؛ سفیر ایران در تاجیکستان بااشاره‌به سفر رئیس‌جمهوریی کشورمان به تاجیکستان اظهار داشت: اولویت سیاست خارجی دولت سیزدهم، تقویت و تحکیم روابط و همکاری با همسایگان و کشورهای هم‌جوار است که تحت سیاست همسایگی واژه‌پردازی شد. درراستای چنین راهبردی رئیس‌جمهوری کشورمان، اولین سفر رسمی خارجی خود در مقام ریاست جمهوری را به کشور هم‌زبان و هم فرهنگ تاجیکستان انجام داد. وی ادامه داد: این سفر نقطه عطفی در مناسبات دو و چندجانبه کشورمان با تاجیکستان بود در این سفر درخواست عضویت ایران برای پیوستن به سازمان همکاری شانگهای با مساعدت تاجیکستان پذیرفته شد. پس‌ازآن، رئیس‌جمهوری تاجیکستان، پس از نه‌سال سفر رسمی دوجانبه‌ای به کشورمان انجام داد. در این دو سفر ۲۵ سند همکاری بین دو کشور به امضا رسید. سفیر ایران در تاجیکستان عنوان کرد: روابط دو کشور در دولت سیزدهم رشد قابل‌توجهی کرد که آثار و نتایج ملموس آن در تمامی حوزه‌های همکاری به‌ویژه در بخش اقتصادی و تجاری قابل‌مشاهده است. به‌عنوان‌مثال، حجم روابط تجاری دو کشور، در سال ۱۴۰۰ به‌میزان ۱۲۰‌میلیون دلار بود که در سال ۱۴۰۱ به ۲۷۰‌میلیون‌دلار افزایش یافت. در شش‌ماهه اول سال جاری نیز حجم روابط تجاری حدود ١۵٠ میلیون دلار است. حقیقیان یادآور شد: در چنین فضایی، رئیس‌جمهوری کشورمان به دعوت «امامعلی رحمان» رئیس‌جمهوری تاجیکستان به این کشور سفر کرد. وی ادامه داد: در این سفر ۱۸ سند همکاری در حوزه‌های مختلف فرهنگی، اقتصادی، تجاری، علمی، صنعتی، حمل‌ونقل و ترانزیت، راه‌آهن، انرژی، ایجاد منطقه آزاد مشترک، گمرک، مدیریت بحران و لغو روادید به امضا طرفین رسید. همچنین بیانیه مشترک رؤسای جمهور هم به امضا رسید. سفیر ایران در تاجیکستان با اشاره موضوع لغو روادید میان ایران و تاجیکستان عنوان کرد: باتوجه‌به اشتراکات فرهنگی، تاریخی، تمدنی، دینی و زبانی دو ملت و دو کشور و متناسب با سطح روابط دو کشور در بخش‌های مختلف همکاری، با عنایت به اراده رؤسای جمهور اسلامی ایران و جمهوری تاجیکستان مبنی بر تعمیق و تحکیم هرچه بیشتر مناسبات و همچنین درخواست‌ها و انتظارات بالای مردم، تجار، فعالان اقتصادی و اهالی فرهنگ و ادب ایران و تاجیکستان برای برداشتن نظام روادید بین دو کشور به‌منظور تسهیل تردد اتباع ایران و تاجیکستان به کشورهای یکدیگر، نهایتاً در این سفر یادداشت تفاهم لغو روادید بین و کشور به امضا رسید که پس از انجام تشریفات و روندهای حقوقی و اداری و داخلی در ایران و تاجیکستان، در آینده نزدیک اجرایی خواهد شد. حقیقیان باتأکیدبراینکه تقویت همکاری‌های اقتصادی با کشورهای همسایه و هم‌جوار از اولویت‌های مهم دولت سیزدهم و یکی از وظایف مهمی است که برعهده دستگاه سیاست خارجی کشورمان گذاشته شده است، مطرح کرد: دراین‌راستا، گسترش بیش‌ازپیش همکاری‌های اقتصادی و تجاری با تاجیکستان در اولویت کاری این سفارت قرار دارد. وی گفت: اکثر اسناد همکاری که در دوره جدید روابط به امضا رسیده ازجمله سفر اخیر ریاست جمهوری به تاجیکستان، در حوزه اقتصادی و تجاری است و یکی از برنامه‌های مهم این سفر، برگزاری فروم تجاری با مشارکت حدود ۲۰۰ تن از تجار، صاحب‌کاران و فعالان اقتصادی ایران و تاجیکستان با حضور رؤسای جمهور بود. سفیر ایران در تاجیکستان بااشاره‌به حضور معاون دیپلماسی وزیر امور خارجه در تاجیکستان جهت پیگیری مسائل اقتصادی افزود: از فرصت حضور بیش از ۸۰ تن از تجار و سرمایه‌گذاران ایرانی در تاجیکستان و به‌منظور پیگیری اجرای توافقات، آقای صفری معاون دیپلماسی اقتصادی وزیر امور خارجه به «دوشنبه» سفر کرد تا در کنار دیدار و مذاکرات با مقامات رسمی تاجیکستان، با تجار و سرمایه‌گذاران ایرانی درخصوص رفع مسائل و مشکلاتشان گفت‌وگو کند. در مراسمی که بدین منظور در محل سفارت برگزار شد، با حضور معاون دیپلماسی اقتصادی وزیر امور خارجه و سعدی قادرزاده؛ رئیس کمیته سرمایه‌گذاری تاجیکستان و جمعی از تجار و سرمایه‌گذاران ایرانی به‌طور مستقیم و بی‌واسطه مشکلات و موانع همکاری اقتصادی و تجاری بین دو کشور مطرح و مورد تبادل‌نظر قرار گرفت. حقیقیان خاطرنشان کرد: آقای صفری گفت‌وگوهای متعددی نیز با تجار و فعالان اقتصادی کشورمان انجام داد و در پی این گفت‌وگوها، معاون دیپلماسی اقتصادی وزیر امور خارجه کشورمان با برقراری تماس آنلاین با مسئولان دستگاه‌های ذی‌ربط مختلف در ایران موضوعات و مسائلی را که فعالان اقتصادی ایرانی مطرح کردند، در میان گذاشت تا دراسرع‌وقت نسبت به رفع مشکلات و موانع اقدام شود.