درپاسخ‌به‌سؤال یوگا چیست، باید بگوییم: یوگا ورزشی برای پرورش جسم و روح است؛ مجموعه‌ای تمرین برای ذهن و بدن دارد که در آن یکسری تمرینات جسمی، تمرینات تنفسی و مدیتیشن گنجانده شده تا به انعطاف‌پذیری، قدرت بدنی و آرامش برسید. ورزش یوگا با انجام حرکات خاص (به‌نام آسانا)، تمرینات تنفس آگاهانه (به‌نام پرانایاما) و تمرینات تمرکز حواس ازطریق مدیتیشن انجام می‌شود. به مردان یوگاکار (یوگی) و به زنان یوگاکار (یوگینی) می‌گویند. این ورزش درواقع، یک آیین معنوی است؛ مجموعه‌ای از رشته تمرینات ذهنی، جسمی و روحانی برای بالابردن کیفیت زندگی. این ساده‌ترین تعریفی بود که از یوگا می‌توانیم ارائه دهیم.
انواع یوگا
یوگای مدرن به‌عنوان یک ورزش روی قدرت، چابکی و تنفس عمیق تمرکز دارد. چنین تمریناتی می‌تواند به شما کمک کند ذهن و جسم آرام و سالم‌تری داشته باشید و از زندگی خود بیشتر لذت ببرید. این ورزش شامل سبک‌های تمرینی زیادی می‌شود و هر فرد براساس اهداف و سطح آمادگی جسمانی خود، سبک مناسبش را انتخاب می‌کند:
آشتانگا: دراین‌نوع تمرینات ورزش یوگا از آموزه‌های یوگای باستان استفاده می‌شود. این‌سبک یوگا در دهه ۱۹۷۰ در جهان غرب محبوب شد. یوگای آشتانگا مجموعه‌ای از حرکات و تمرینات همراه با فن‌های تنفسی خاص است.
بیکرام: بیکرام یوگا که به‌اسم «یوگای داغ» شناخته می‌شود، مجموعه‌ای از ۲۶ حالت چالش‌برانگیز است که در یک اتاق گرم با دمای بالا انجام می‌شود. دمای استاندارد این اتاق‌ها نزدیک به ۱۰۵درجه فارنهایت و رطوبت ۴۰درصد است.
هاتا: هاتا یک اصطلاح عمومی برای تمرینات پایه‌ای و اصلی ورزش یوگاست. دراین‌نوع چند سری فنون تنفسی نیز آموزش داده می‌شود. کلاس‌های هاتا معمولاً به‌عنوان مقدمه‌ای ملایم برای کسانی‌که تابه‌حال تجربه کلاس یوگا نداشته‌اند استفاده می‌شود.
یانگار: نوعی یوگا که از لوازم جانبی مانند آجر، بند و صندلی استفاده می‌کند تا به شما کمک کند بدن خود را در یک راستای مناسب و تراز صحیح قرار دهید.
کوندالینی: یک سیستم مراقبه و هدف آن آزادکردن انرژی فروخورده است. یک کلاس یوگا کوندالینی معمولاً با شعارهای آرام‌بخش شروع و با آواز تمام می‌شود. دراین‌بین آساناها و تمرینات مختلفی هم با هدف مراقبه انجام می‌شود.
یوگای قدرتی: اواخر دهه ۱۹۸۰ مربیان غربی یوگا سبک جدیدی را با تمرینات پایه یوگا ترکیب و یوگای قدرتی را ایجاد کردند. دراین‌سبک تمرینات سرعتی و با شدت بالاتر انجام می‌شود که تاحدی خاصیت عضله‌سازی دارد.
یوگای بارداری: این‌نوع که بهتر است به آن آمادگی برای زایمان از تمریناتی مخصوص بارداران گفته شود و باتوجه‌به شرایط آن‌ها استفاده می‌کند تا کمک کند درطول بارداری، از شرایط بهتری برخوردار باشند و ضمن زایمان آسان‌تر، پس از زایمان هم زودتر به فرم خود برگردند.
فواید قابل‌توجه یوگا
1. افزایش انعطاف‌پذیری و تعادل: انعطاف‌پذیری بدن یکی از بارزترین فواید یوگاست. اگر منظم تمرین کنید، انعطاف‌پذیریِ عضلات و دامنه حرکتی مفاصلتان افزایش می‌یابد. فقط با روزی 20دقیقه تمرینات ورزش یوگا، پس از سه‌ماه تغییرات قابل‌توجه در انعطاف‌پذیری و تعادلتان مشاهده خواهید کرد. چنین تأثیراتی به‌خصوص برای افراد مسن بسیارمهم‌تر و ضروری‌تر است.
2. بهبود افسردگی: پژوهش‌ها نشان می‌دهد اضافه‌کردن تمرینات منظم یوگا به روتین زندگی افراد می‌تواند افسردگی را واقعاً کاهش دهد. حتی درمواردی‌که داروهای ضدافسردگی تأثیری روی حال افراد ندارد، یوگا با کاهش علائم و رنج‌های افسردگی به کمک افراد می‌آید زیرا روشی راحت و ارزان برای تأمین آرامش است.
3. تحریک عملکرد مغز: براساس چندین تحقیق، یوگا عملکرد مغز را تحریک کرده و سطح انرژی مغز را بالا می‌برد. تحقیقات درزمینه تأثیر یوگا روی عملکرد مغزی زیاد انجام شده و همه نشان از تأثیرات مثبت یوگا روی مغز دارند! مثلاً سرعت پاسخ‌گویی مغز، دقت و حافظه را بهبود می‌بخشد. تحقیقات دیگر نشان می‌دهد که می‌تواند انعطاف‌پذیری ذهنی و حافظه را در میان افراد مسن بهبود بخشد.
4. قدرت عضلانی: درست است که کسی با هدف قوی‌تر کردن عضلات خود، به انجام ورزش یوگا روی نمی‌آورد؛ اما این ورزش، در بهبود قدرت عضلانی بی‌تأثیر نخواهد بود؛ البته باید بدانید یوگا به‌تنهایی برای قوی‌ترشدن عضلات کافی نیست.
5. کاهش استرس: تأثیر یوگا بر استرس شگفت‌انگیز است؛ درحالی‌که استرس، عامل اصلی بسیاری از بیماری‌هاست؛ پس هیچ‌وقت نباید استرس بی‌مورد و درمان‌نشده را همین‌طور به‌حال‌خود رها کرد.
6. بهبود تنفس: به تمرینات تنفسی که در ورزش یوگا انجام می‌دهید، پرایاناما گفته می‌شود؛ اجرایی نمودن این تمرینات تنفسی، به‌مرورزمان باعث می‌شود تا کیفیت تنفس شما بهتر شده و درنتیجه ظرفیت شش‌هایتان را افزایش خواهد داد.
7. تمرکز و تعادل بیشتر: از تمرینات مفید برای پرورش قوه تمرکز، ورزش یوگا است؛ ایجاد هماهنگی که در انجام ورزش یوگا وجود دارد، باعث افزایش میزان تمرکز و توانایی مغز شده و به‌مرورزمان تمرکز ذهنی شما را افزایش خواهد داد.
8. کم‌کردن و ثابت‌شدن وزن: تحقیقات صورت‌گرفته نشان می‌دهد که هرچند تمرینات یوگا، آرام و بدون جنب‌وجوش است؛ اما بعدازمدتی باعث لاغرشدن فرد می‌شود. اگر دنبال کاهش وزن و لاغری هستید لازم‌است‌که با برنامه‌ای حرفه‌ای پیش بروید.
9. سلامت قلب: یوگا به بهبود سلامت قلب کمک خواهد کرد. انجام یوگا، استرس را کاهش داده و با پایین‌آوردن فشارخون، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را کم می‌کند؛ پس اگر می‌خواهید قلبی سالم داشته و به بیماری‌های قلبی و عروقی دچار نشوید، باید در هفته، حداقل ۱۵۰دقیقه ورزش کنید.
10. محافظت برابر آسیب و ریکاوری: ورزشکاران در تمام رشته‌های ورزشی، برای جلوگیری از آسیب در ورزش و ریکاوری بعدازآن، به‌سمت انجام ورزش یوگا روی می‌آورند؛ هدف این ورزش مؤثر برعکس تمرینات بدن‌سازی، بازیابی بدن و بهبود عملکرد عضلات است.
11. بهبود کیفیت خواب: آیا شما هم از آن‌دسته افراد هستید که در ساعات انتهایی شب، خوابتان نمی‌برد؟ داشتن الگوی بد خواب می‌تواند باعث خستگی، آشفتگی و نداشتن کارایی لازم درطول‌روز شود. تمرینات یوگا، علاوه‌براینکه باعث می‌شود صبح‌ها آرام‌تر و بانشاط‌تر باشید، موجب می‌شود تا شب‌ها نیز خواب راحت‌تری را تجربه کنید.
12. غلبه بر مشکلات: تلاش برای فراموشی مشکلات پیش‌آمده، همیشه کاری دشوار و زمان‌بر بوده. تجربه نشان داده که انجام ورزش یوگا، راهبرد بسیارخوب و کارسازی برای مقابله با ضربه روحی و دیگر تجربیات دردناک زندگی، مثل فوت عزیزان و تصادف است.
ورزش یوگا برای چه بیماری‌هایی مفید است؟
یوگا با فواید جسمی و روانی فراوانش می‌تواند برای یکسری بیماری‌ها مفید و مؤثر عمل کند؛ مثلاً در درمان این بیماری‌های جسمی می‌تواند کمک بزرگی کند: آرتروز، کمردرد، زانودرد، سرطان پروستات و روماتیسم مفصلی. ازآنجاکه به کاهش فشارخون و کاهش استرس کمک می‌کند، برای بیماری‌های قلبی عروقی نیز مفید است. فن‌های تنفسی یوگا به بیماری‌های تنفسی مثل آسم مزمن هم کمک می‌کنند و این بیماری را تاحدی بهبود می‌بخشند؛ اما درنهایت باید به مهم‌ترین فایده یوگا اشاره کنیم که فواید درمانی آن برای بیماری‌های مربوط به سلامت روان است. یوگا می‌تواند آرامش را به زندگی شما برگرداند و نقش مهمی در درمان افسردگی و اضطراب مزمن و بی‌خوابی داشته باشد. همین‌که آرامش‌خاطر شما بالاتر رود، یکسری بیماری‌های روان-تنی مثل ناراحتی‌های گوارشی یا قاعدگی‌های دردناک برای زنان و التهاب‌های داخلی هم بهبود پیدا می‌کند.
یوگا و بانوان
قبل‌ازاین گفتیم که فواید یوگا چیست؛ اما حالا می‌خواهیم درباره فواید یوگا برای زنان بگوییم. یوگا برای بانوان، سراسر فایده است. تحقیقات بارهاوبارها ثابت کرده یوگا می‌تواند به‌روش‌های مختلف سلامت جسمی، ذهنی و احساسی زنان را بهبود ببخشد. اگر بخواهیم چندمورد از فواید جسمانی یوگا برای بانوان را نام ببریم، باید به انعطاف‌پذیری، قدرت بدنی بهتر، بهبود وضعیت ایستایی و رفع دردهای مزمن (به‌ویژه در کمر یا مفاصل که برای زنان مسن‌تر بسیار رایج است) اشاره کنیم. یوگا همچنین به تنظیم هورمون‌ها، کاهش ناراحتی‌های قاعدگی، متعادل‌کردن نوسانات خلقی و بهبود علائم یائسگی کمک می‌کند. نهایتاً فوایدی مثل کاهش استرس و اضطراب و افسردگی ازطریق بالابردن تمرکز حواس و تنفس کنترل‌شده، از فواید روانی یوگا برای زنان است.
ورزش یوگا مناسب چه‌کسانی است؟
یوگا برای همه مناسب است! و شاید بتوان گفت تنها ورزشی است که برای همه مناسب است؛ هرکسی در هر سنی و هر سطحی از آمادگی جسمانی می‌تواند یوگا را شروع کند و از انجام آن لذت ببرد. فرقی ندارد که یک بانوی جوان یا مسن هستید، یک ورزشکار حرفه‌ای یا یک فرد دور از ورزش؛ یا درحال‌حاضر مشکلات سلامتی دارید یا نه؛ یوگا مناسب شماست و انجام آن برایتان مفید است.