نقش رسانه‌ها در ترویج ورزش همگانی

ورزش به‌ویژه زمانی‌که در قالب فعالیت همگانی و منظم انجام شود می‌تواند بدن انسان را جوان‌تر نگه دارد و روند طبیعی افزایش سن را کندتر سازد. این پدیده نه‌تنها به سلامت فردی بلکه به سلامت جامعه نیز کمک می‌کند. از سن ۲۵ سالگی به‌بعد بدن انسان به‌تدریج وارد مرحله‌ای می‌شود که در آن بخشی از توده عضلانی خود را سالانه از دست می‌دهد. حداکثر این‌مقدار حدود ۲۵۰ گرم در سال است. اگر این فرایند را در یک بازه زمانی 10 یا 20 ساله بررسی کنیم متوجه خواهیم شد که چندین کیلوگرم از توده عضلانی فرد بدون بازگشت از دست می‌رود. این تغییر تدریجی در بدن یکی از دلایل اصلی کاهش توانایی‌های جسمانی، افزایش خستگی‌پذیری، افت توان حرکتی و درنهایت افزایش سن فیزیولوژیک است. پیری فیزیولوژیک مفهومی فراتر از عددی است که روی شناسنامه نوشته شده است. فردی ممکن است در سن ۴۵ سالگی ازنظر تقویمی در میانه عمر باشد اما اگر به فعالیت‌های بدنی توجه نداشته باشد بدن او می‌تواند شرایط یک فرد ۶۰ ساله را تجربه کند. درمقابل شخصی که ورزش منظم انجام می‌دهد درهمان‌سن می‌تواند بدنی جوان‌تر، پرانرژی‌تر و مقاوم‌تر داشته باشد. اینجا نقش ورزش همگانی به‌خوبی آشکار می‌شود. ورزش همگانی یعنی ایجاد فرصت برای تمام اقشار جامعه تا بتوانند به‌صورت منظم و درکناریکدیگر فعالیت بدنی داشته باشند. این ورزش‌ها اغلب کم‌هزینه، ساده و قابل‌دسترس هستند و همین ویژگی‌ها باعث می‌شود افراد بیشتری بتوانند به‌طورمستمر در آن‌ها شرکت کنند. حضور در پارک‌ها، پیاده‌روی‌های گروهی، دوچرخه‌سواری شهری، کلاس‌های ایروبیک عمومی یا حتی تمرینات سبک مقاومتی در خانه همگی در دسته ورزش همگانی قرار می‌گیرند. جوانی بدن تاحدزیادی به ترکیبی از دو نوع تمرین (مقاومتی و هوازی) بستگی دارد. تمرینات مقاومتی: این‌دسته شامل حرکاتی است که با وزنه یا حتی وزن بدن انجام می‌شوند؛ مانند شنا سوئدی، بارفیکس یا کار با دمبل و کش‌های ورزشی. انجام منظم این تمرینات می‌تواند به‌شکل مستقیم از کاهش توده عضلانی جلوگیری کند و حتی در بسیاری‌ازموارد موجب افزایش حجم عضله شود. تقویت عضلات علاوه‌براینکه بدن را جوان نگه می‌دارد از مفاصل و استخوان‌ها نیز حمایت می‌کند و خطر آسیب‌دیدگی در فعالیت‌های روزمره را کاهش می‌دهد. تمرینات هوازی: شامل فعالیت‌هایی مانند دویدن آرام، دوچرخه‌سواری یا حتی پیاده‌روی سریع هستند. این تمرینات باعث بهبود گردش خون، افزایش ظرفیت قلب و ریه و تقویت سیستم ایمنی می‌شوند. تحقیقات نشان می‌دهد که ورزش‌های هوازی روند پیری سلولی را کند می‌کنند. ترکیب این دو نوع ورزش درطول‌هفته بهترین نسخه برای جوان ماندن بدن است. متخصصان توصیه می‌کنند که هر فرد حداقل ۱۵۰ دقیقه فعالیت هوازی متوسط یا ۷۵ دقیقه فعالیت شدید هوازی در هفته داشته باشد و دو تا سه جلسه تمرین مقاومتی را نیز به برنامه خود اضافه کند. ورزش همگانی تنها به بعد جسمانی محدود نمی‌شود. این‌نوع فعالیت‌ها به‌دلیل ماهیت گروهی و اجتماعی خود می‌توانند سطح شادی و انگیزه افراد را افزایش دهند. حضور در جمع، تعامل اجتماعی و احساس تعلق به یک‌گروه از عوامل مهم کاهش استرس و افسردگی محسوب می‌شوند. مطالعات نشان داده‌اند که ورزش منظم سطح هورمون‌های شادی مانند سروتونین و اندورفین را بالا می‌برد و ازطرفی هورمون‌های استرس مانند کورتیزول را کاهش می‌دهد. درنتیجه فرد نه‌تنها بدنی جوان‌تر دارد بلکه ازنظر روانی نیز احساس نشاط و سرزندگی بیشتری می‌کند. این‌موضوع به‌طور مستقیم بر کیفیت خواب، تغذیه و حتی عملکرد کاری یا تحصیلی اثر می‌گذارد. اگر ورزش همگانی به‌عنوان یک فرهنگ در جامعه نهادینه شود اثر آن فراتر از فرد خواهد بود. بدنی جوان‌تر به‌معنای کاهش هزینه‌های درمانی، افزایش بهره‌وری در محیط کار و ارتقای کیفیت زندگی عمومی است. ازسوی‌دیگر وقتی جوانان در دوران طلایی خود به ورزش منظم روی می‌آورند سبک زندگی سالمی در آن‌ها شکل می‌گیرد که احتمال تداوم آن در سنین بالاتر بیشتر خواهد بود. این‌امر موجب می‌شود جامعه‌ای سالم‌تر، پرانرژی‌تر و شاداب‌تر داشته باشیم. رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی به‌عنوان ابزارهای قدرتمند ارتباطی، نقش اساسی در شکل‌دهی به فرهنگ ورزشی ایفا می‌کنند. آن‌ها نه‌تنها نحوه مشاهده و مصرف محتوای ورزشی را تغییر می‌دهند، بلکه بر سطح مشارکت افراد در فعالیت‌های ورزشی نیز تأثیرگذار هستند. در سطح جهانی، رسانه‌ها با پخش زنده رویدادها، تحلیل‌ها و داستان‌های الهام‌بخش، دسترسی به ورزش را افزایش می‌دهند و جامعه‌ای از هواداران ایجاد می‌کنند. در ایران، رسانه‌های ورزشی با تمرکز بر ورزش‌های قهرمانی و مردانه، بر مشاهده رویدادهای محبوب مانند فوتبال تأثیر مثبت دارند اما در ترویج مشارکت همگانی و ورزش بانوان و معلولین، محدودیت‌هایی مشاهده می‌شود. سید مقداد سادات جامعه‌شناس ورزشی در یادداشتی در خبرگزاری مهر ضمن اشاره به این‌موارد این ادامه مطلب خود آورده است: تأثیر کلی رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی بر مشاهده و مشارکت در ورزش رسانه‌های سنتی مانند تلویزیون و مطبوعات، مشاهده ورزش را از یک فعالیت فردی به تجربه‌ای جمعی تبدیل کرده‌اند. پخش زنده مسابقات، خلاصه‌ها و گزارش‌های تحلیلی، دسترسی میلیون‌هانفر را به رویدادهای جهانی فراهم می‌کند و سطح هیجان و وفاداری هواداران را افزایش می‌دهد. برای‌مثال، در رویدادهای بزرگ مانند جام‌جهانی، توییت‌های مرتبط با ورزش به‌طور قابل‌توجهی افزایش می‌یابد و تعاملات آنلاین در حین پخش زنده، مشاهده را پویاتر می‌کند. شبکه‌های اجتماعی تحول عمیق‌تری ایجاد کرده‌اند. آن‌ها دسترسی مستقیم به ورزشکاران، تیم‌ها و محتوای پشت‌صحنه را فراهم می‌کنند و هواداران را از مصرف‌کننده منفعل به مشارکت‌کننده فعال تبدیل می‌کنند. مطالعات نشان می‌دهد که رسانه‌های اجتماعی، فرهنگ مصرف ورزش را از فردی به جامعه‌محور تغییر داده و جوامع هواداری آنلاین را تقویت می‌کنند که این‌امر انگیزه‌ای برای فعالیت بدنی ایجاد می‌کند. برای‌نمونه، چالش‌های ورزشی در شبکه‌های اجتماعی مانند FitnessChallenge مشارکت جوانان را در فعالیت‌های فیزیکی افزایش داده و حتی پس از همه‌گیری کرونا، به‌عنوان ابزاری برای ترویج ورزش همگانی عمل کرده است. بااین‌حال، فشار رسانه‌ای بر ورزشکاران (مانند انتقادات آنلاین) می‌تواند استرس و اضطراب ایجاد کند و بر عملکرد آن‌ها تأثیر منفی بگذارد. درمجموع، رسانه‌ها مشاهده را گسترده‌تر و مشارکت را ازطریق الهام‌بخشی و رقابت‌های اجتماعی افزایش می‌دهند، اما نیاز به تعادل برای جلوگیری از اثرات منفی مانند اعتیاد به محتوای دیجیتال وجود دارد. در ایران، رسانه‌های ورزشی تحت‌تأثیر ساختار فرهنگی، ایدئولوژیک و محدودیت‌های فنی قرار دارند. آن‌ها عمدتاً بر ورزش‌های قهرمانی تمرکز کرده و نقش کمتری در ترویج ورزش همگانی ایفا می‌کنند. بااین‌وجود، این رسانه‌ها بر مشاهده رویدادهای داخلی مانند لیگ فوتبال تأثیرگذارند. صداوسیما (IRIB) به‌عنوان رسانه ملی، نقش کلیدی در پخش برنامه‌های ورزشی دارد و دسترسی رایگان به میلیون‌ها خانوار را فراهم می‌کند. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که IRIB در توسعه ورزش‌های همگانی - تفریحی نقش مهمی دارد، ازجمله اطلاع‌رسانی، آموزش و ایجاد انگیزه برای مشارکت عمومی. برای‌مثال، برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی ورزشی می‌توانند با پوشش رویدادهای محلی، مشارکت مردمی را افزایش دهند. روزنامه‌ها منبع اصلی اخبار تحلیلی و روزانه هستند. آن‌ها با تیترهای جذاب و مصاحبه‌ها، هیجان مشاهده را افزایش می‌دهند و بر نگرش عمومی تأثیر می‌گذارند. تحلیل محتوای روزنامه‌ها نشان می‌دهد تمرکز بر ورزش قهرمانی (مانند فوتبال) است و پوشش ورزش همگانی کم است که این‌امر مشارکت عمومی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. بااین‌حال، آن‌ها در ایجاد شوروهیجان اجتماعی، مانند پوشش دربی‌های فوتبال، نقش مثبتی در افزایش تماشاگران استادیوم‌ها دارند. خبرگزاری‌ها با گزارش‌های سریع و آنلاین، مشاهده واقعی، زمان را تسهیل می‌کنند. آن‌ها اخبار نتایج، مصاحبه‌ها و رویدادها را پوشش می‌دهند و منبع اصلی برای سایت‌های ورزشی هستند. نقش آن‌ها در مشارکت ازطریق اطلاع‌رسانی رویدادهای محلی و ترویج ورزش بانوان یا معلولین، مثبت است، اما سانسور و تمرکز ایدئولوژیک (مانند اخبار قهرمانی مردانه) محدودیت ایجاد می‌کند. مجلات و نشریات علمی بیشتر آموزشی هستند و با تحلیل‌های عمیق، مشاهده را غنی می‌کند و الهام‌بخش برای جوانان است؛ اما تأثیر بر مشارکت همگانی محدود است؛ زیرا تیراژ پایین‌تری دارند.