اروپا درتلاش است وابستگیِ خود را به سوختهای فسیلیِ روسی کاهش دهد. ازآنجاکه قیمت گاز اروپا هشتبرابر میانگین 10سال خود افزایش مییابد، دولتها درحالارائه سیاستهایی برای کاهش تأثیر افزایش قیمتها بر خانوارها و مشاغل هستند که اینموارد شامل همهچیز؛ از یارانههای زندگی گرفته تا تنظیم قیمتهاست. مجموع بودجه برای چنین ابتکاراتی از ماه اوت به 276میلیارددلار رسیده است. اگرچه تصویر اروپای بدون وابستگی به سوخت وارده از روسیه، باعث ایجاد تردیدهایی در جبهه هماهنگ متحدانِ اروپاییِ اکراین شده؛ اما بههرحال فعلاً صحبت از اختصاص بودجه لازم برای مقابله تبعات این تصمیم است. طبق دادههای اتاقفکر Bruegel در اروپا؛ «آلمان» بیش از 60میلیارددلار برای مبارزه با افزایش قیمت انرژی هزینه میکند. اقدامات کلیدی اینکشور، شامل 300دلار کمکهزینه انرژی برای کارگران (تنها یکبار) علاوهبر اختصاص بودجه 147میلیوندلاری جهت کمک به خانوادههای کمدرآمد است. بااینوجود، پیشبینی میشود هزینههای انرژی در سال جاری 500دلار به سبد هزینه خانوارها اضافه کند. در «ایتالیا» کارگران و بازنشستگان 200دلار کمکهزینه زندگی دریافت میکنند. اقدامات اضافی مانند اعتبار مالیاتی برای صنایع با مصرف انرژی بالا؛ ازجمله صندوق 800میلیوندلاری برای بخش خودرو نیز درنظر گرفته شده. با پیشبینی مصرف انرژی که طی فصل زمستان تا سهبرابر افزایش خواهد یافت؛ خانوارهای بریتانیایی یارانه 477دلاری میگیرند تا هزینههای برق را تأمین کنند. درهمینحال، بسیاری از جوامع اروپای شرقی که خانوارهای آنها درصد بالاتری از درآمد خود را صرف هزینه انرژی میکنند؛ سهم بیشتری را باید برای مقابله با بحران انرژی، از تولید ناخالص داخلیشان کنار بگذارند؛ مثلاً «یونان» بالاترین میزان را برای اینکار هزینه خواهد کرد: 3.7درصد از GDP اینکشور. البته اینها اقداماتی محدود و بعضاً کمثمر بوده و جبران هزینههای بحران انرژی، در بعضی زمینهها (مثلاً صنایع) نیازمندِ حمایتهای بیشتر و گستردهتریست که گاه، با اعمال وثیقههای سنگین همراه میشود. یکی از نمونهها شرکت Uniper است که برای دریافت حمایت مالیِ 15میلیارددلاری، ناچار 30درصد سهام خود را به دولت «آلمان» واگذار کرد؛ که یکی از بزرگترین وثیقههای تاریخ اینکشور است. هرچند زمان ارائه وثیقه، مدیران این شرکت فعال در حوزه انرژی، درخواست چهارمیلیارددلار بودجه اضافی را نیز دادهاند. نمونه دیگر: Energie (بزرگترین شرکت انرژی اتریش)، تنها پس از پذیرش افزایش قیمت برق مصرفیاش، توانست دومیلیاردیورو اعتبار دریافت کند. کارشناسان اقتصادی اروپا میگویند که اینها فعلاً «نوک کوه یخ» بوده و برای جبران تأثیر قیمت بالای گاز، دولتمردان اروپایی باید درمورد ابزارهای حمایتیِ بیشتری بحث کنند. برای کاهش قدرت قیمت بالای گاز بر قیمت برق، رهبران اروپایی درحالبررسی سقف قیمت برای واردات گاز روسیه و ارائه قیمت موقت روی گاز مورداستفاده برای تولید برق هستند؛ و ایندرحالیستکه مدیر اجرایی Shell (شرکت نفت و گاز بریتانیایی) گفته است که «بحران انرژی در اروپا» فراتر از زمستان 2022 است و باید آنرا چالشی بزرگ برای سالهای بعدِ قاره سبز نامید.
از اوت 2022 تاکنون دولتهای اروپایی برای حمایت از خانوارها در تأمین هزینههای انرژیشان چیزی بیش از 276میلیارددلار بودجه اختصاص دادهاند.
افزایش شوکآور قیمت گاز در اروپا هشتبرابر از متوسط افزایش قیمت 10سالاخیر بیشتر است.
هرچه حبابی که تصویر پرچمها در آنها قرار گرفته، بزرگتر است، میزان بودجه حمایتیِ دولت آنکشور نیز بیشتر است.
جهت کاهش مصرف سوخت، دولت «آلمان» طرح تخفیف 90درصدی قیمت بلیتهای اتوبوس و مترو را برای یکماه ارائه کرد تا افراد دارای خودروی شخصی را ترغیب به استفاده از حملونقل عمومی کند.
دولت «ایتالیا» اقدام به پرداخت یارانه 200یورویی به خانوارها برای کاهش اثرات افزایش قیمتها کرده است.
در «بریتانیا» خانوارها برای پرداخت هزینه انرژی مصرفیشان در زمستان یارانه 477یورویی میگیرند.
در بین جوامع اروپایی، «یونان» بیشترین سهم از GDP خود را باید برای تأمین هزینههای انرژی صرف کند.
دولت «لهستان» از پرداخت یارانه 640یورویی به خانوادهها جهت خرید زغالسنگ خبر داده است.
درصدِ سهم هزینه مقابله با بحران انرژی از «تولید ناخالص ملی»
مصطفی رفعت