کد خبر:
406295
| تاریخ مخابره:
1404 سهشنبه 4 شهريور -
01:06
دستاورد سفر رئیسجمهوری به «ارمنستان» و «بلاروس»
هفته قبل، رئیسجمهور، مسعود پزشکیان، بههمراه هیئت عالیرتبه به دو کشور ارمنستان و بلاروس سفر کرد. این سفر به دو کشور عضو رسمی اتحادیه اقتصادی اوراسیا صورت گرفت، درحالیکه ایران عضو ناظر این اتحادیه است. بهگزارش رامین عبدالله شاهی (مهر)؛ بیتردید، هردو کشور میتوانند در کنار ایران از ظرفیتهای بالای اقتصادی، علمی، فنی و تجاری برخوردار باشند و آنها را شکوفا کنند. سفتشدن تعرفه ۸۷درصد کالاهای اعضای اتحادیه اقتصادی اوراسیا و اعضای ناظر که از مدتیپیش آغاز شده است، نقطهعطفی در روند تحولات تجاری و اقتصادی اعضا خواهد بود. اینموضوع میتواند موجب افزایش قابلتوجه دادوستدهای اقتصادی میان کشورهای اوراسیا شده و پنجرهای جدید برای توسعه اقتصادی کشورمان؛ بهویژه در حوزه شرکتهای دانشبنیان، استارتآپها، صدور خدمات فنی و مهندسی و صنایع پزشکی و دارویی، بگشاید.
هرچند موضوع قرارداد صلح میان آذربایجان و ارمنستان و طرح کریدور ترامپ که چندروز قبل از سفر هیئت ایرانی به ایروان مطرح شد، بخش عمدهای از آثار و دستاوردهای این سفر را تحتتأثیر قرار داد، امضای یک بیانیه مشترک و ۱۰ سند همکاری میان ایران و ارمنستان در بخشهای سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، گردشگری، صنعتی، آموزشی، راهوشهرسازی، هنری، بهداشت و سلامت و همچنین امضای یک بیانیه و ۱۲ سند همکاری با کشور بلاروس در حوزههای سیاسی، حقوق بینالملل، گردشگری، هنری، رسانهای، بهداشت و سلامت، دارو، صنعتی، محیطزیست، مناطق آزاد، صنعتی و ویژه اقتصادی و سرمایهگذاری، میتواند چشمانداز روشنی برای توسعه همکاریهای ایران با اعضای اصلی کشورهای راهبردی اوراسیا ایجاد کند. درعینحال، علاقهمندی ارمنیها برای استفاده از بندر چابهار، توسعه کریدور شمال-جنوب، احداث پل دوم ارتباطی بر روی رود ارس و تقاضای آنها برای واردات گاز از ایران و همچنین ظرفیتهای بلاروس در حوزه نظامی و پدافند، میتواند نیازهای سه کشور را در بخشهای متعدد برطرف کند؛ بهویژهآنکه ایران بهدلیل تهدیدهایی که ازسوی رژیم صهیونیستی و ایالاتمتحده با آن مواجه است و پشتسرگذاشتن جنگ ۱۲روزه، ضرورت میبیند بنیه دفاعی خود را زودتر تقویت کند. رشد تجاری ایران و بلاروس در ششماه ابتدایی ۲۰۲۵ معادل ۴۲درصد بوده و هدفگذاری برای رشد تجارت با اینکشور، معادل سهمیلیارددلار، مشابه هدفگذاری برای ارمنستان که از ۷۰۰میلیوندلار به سهمیلیارددلار افزایش یافته، از برنامههای مهم برای ایجاد زمینه لازم در رشد واردات و صادرات میان ایران، بلاروس و ارمنستان خواهد بود. احسان موحدیان؛ استاد دانشگاه و کارشناس مسائل بینالملل و قفقاز درخصوص دستاوردهای سفر رئیسجمهور به ارمنستان و بلاروس، بابیانآنکه در این دو سفر بخشهای مشترکی داشت. در این دو کشور حدود ۲۴ سند همکاری امضا شد، گفت: درخصوص ارمنستان، آنچه ازنظر من اهمیت بیشتری داشت، مباحث مربوط به راه بود؛ بهویژه ایجاد پل دوم مرزی بر روی رود ارس، چراکه پل مرزی موجود ظرفیت و کشش لازم برای عبور تعداد زیادی کامیون و مسافر را نداشت. وی اظهار کرد: مدتها بود که بحث احداث این پل مطرح بود و حتی وزارت راه دراینخصوص مأموریت داشت اما با تأخیر مواجه شده بود. دراینسفر قول داده شد که اینموضوع بهسرانجام برسد. همچنین درزمینه بهبود وضعیت گمرک نیز تصمیماتی اتخاذ شد زیرا کامیونی که از چابهار و بندرعباس بارگیری میکند و بهسمت ارمنستان و گرجستان میرود، تنها حدود هفت تا ۱۰روز زمان نیاز دارد اما معطلی پشت مرز موجب میشود انگیزه استفاده از مسیر ایران کاهش یابد؛ پس مقرر شد سازوکاری برای رفع این مشکلات طراحی شود تا رانندگان دچار معطلیهای طولانی نشوند. وی افزود: دراینسفر تفاهماتی در حوزههای فرهنگی و سینمایی نیز انجام شد و فعالیتهای خوبی در حوزه دیپلماسی عمومی صورت گرفت. از جمله اقدامات میتوان به دیدار با ایرانشناسان ارمنی اشاره کرد که تأثیر مثبتی در حوزه دیپلماسی خواهد داشت زیرا اینافراد خود معلم و استاد دانشگاه هستند و تعامل با آنان نتایج سازندهای دارد. در حوزه گردشگری، انرژی، تبادل برق و گاز، کشاورزی و کشت فراسرزمینی نیز مباحثی مطرح شد. همچنین نمایندگانی از اتاق بازرگانی ایران دراینسفر حضور داشتند و دیدارهایی با مدیر بانک ملت ارمنستان و دیگر فعالان تجاری انجام گرفت. تبادلات تجاری ایران و ارمنستان که از ۷۰۰میلیوندلار فراتر رفته، اکنون هدفگذاری شده که ابتدا به یکمیلیارددلار و درنهایت به سهمیلیارددلار افزایش یابد. دراینسفر، یک توافق جامع همکاری راهبردی در دست نهاییشدن است که هنوز امضا نشده اما در آینده نزدیک بهامضا خواهد رسید. این استاد دانشگاه دررابطهبا نتایج سفر به بلاروس، ادامه داد: در حوزه بلاروس نیز یک بیانیه مشترک صادر شد و حدود ۱۲ تا ۱۳ سند همکاری در بخشهای مختلف ازجمله فناوری، کشاورزی، صنعت، رسانه، بهداشت و سلامت، دارو، محیطزیست و سرمایهگذاری امضا شد. باتوجهبهاینکه بلاروس و روسیه در یک جبهه مشترک قرار دارند و هر دو کشور با یکجانبهگرایی غرب و اقدامات خلاف هنجارهای بینالمللی مخالفت میکنند، این همکاریها اهمیت مضاعفی دارد. ایران و بلاروس در چارچوبهایی همچون جنبش عدمتعهد، اتحادیه اقتصادی اوراسیا، بریکس و سازمان شانگهای همکاریهای مشترکی دارند. دیدارهای اخیر میتواند این همکاریها را تعمیق بخشد و حتی الگویی راهبردی مشابه یا بهتر از معاهده همکاری ایران و روسیه ایجاد کند. در حوزه نظامی و پدافندی نیز بلاروس دارای ظرفیت و توانمندیهایی است که میتواند به ایران در تقویت فناوری دفاعی و پدافندی کمک کند تا درصورت درگیری احتمالی با رژیم صهیونیستی، شرایط بهتری برای ایران فراهم شود. وی افزود: درمجموع، این دو سفر میتواند هم به گسترش فعالیت بخش خصوصی ایران در ارمنستان و بلاروس و اجرای پروژههای سرمایهگذاری مشترک کمک کند و هم باعث رونق تجارت ایران در منطقه قفقاز و اوراسیا شود. همچنین انتقال فناوری و دانش، افزایش درآمد کشور و ایجاد فرصتهای اقتصادی جدید از دیگر دستاوردهای این سفرها خواهد بود. این سفرها میتواند همگرایی بیشتری میان ایران و کشورهای دوست ایجاد کرده و به مقابله ایران با یکجانبهگرایی کمک کند. ازسویدیگر، باتوجهبه تهدیداتی که ایالاتمتحده از مسیر ارمنستان متوجه ایران میسازد و نیز ظرفیتهای بلاروس در همکاریهای امنیتی و نظامی، این سفرها میتواند به تحکیم امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران یاری رساند. مهدی خورسند کارشناس مسائل بینالملل و اوراسیا دررابطهبا دستاوردهای سفر رئیسجمهور و هیئتهمراه به ارمنستان و بلاروس، گفت: باید توجه داشت که سفر آقای رئیسجمهور به دو کشور عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا انجام شد. این دو کشور قاعدتاً در چارچوب قرارداد تجارت آزاد که جمهوری اسلامی اخیراً با این اتحادیه امضا کرده، میتوانند اهداف و برنامههای اختصاصی را برای کشور ما بههمراه داشته باشند. وی بااشارهبه ارمنستان مقصد اول سفر اخیر رئیسجمهور، افزود: ما شاهد این سفر بودیم که بخش عمدهای از آن درارتباطبا نگرانیهای جمهوری اسلامی ایران درخصوص منطقه زنگزور بود. در سالهای اخیر، ارمنستان بارها درخواستهایی ازجمله ایجاد منطقه آزاد مشترک با ایران، استفاده از ظرفیت بندر چابهار و امضای قرارداد تجارت آزاد با کشورمان داشته است. با وجود جمعیت اندک، ارمنستان میتواند فرصتهای بینظیری برای همکاری دراختیار ایران قرار دهد، اما تاکنون اینفرصتها از دست رفته. اکنون نیز خبر رسیده که ارمنستان باردیگر تقاضای واردات گاز از ایران کرده که میتواند تنوع مناسبی به بازار نفت و گاز کشور ببخشد و ایران را به منابع مالی بینالمللی بیشتری برساند. این کارشناس مسائل بینالملل و اوراسیا درخصوص بلاروس دومین مقصد سفر پزشکیان، اظهار کرد: بلاروس ظرفیت بسیارمناسبی در حوزه توسعه همکاریها دارد که ایران از آن غفلت کرده است. در حوزه نظامی، باتوجهبه همکاریهای استراتژیک اینکشور با روسیه و ظرفیتهای بهجامانده از دوران شوروی، بلاروس میتواند بهعنوان یک شریک مهم در حوزه تسلیحات پدافندی برای ایران محسوب شود. هرچند ممکن است فناوریهای پیشرفته پدافندی را نداشته باشد، اما درشرایطیکه پدافند بومی ایران پاسخگوی تمام نیازهای کشور در برابر آفند الکترونیکی و همهجانبه دشمن نیست، ظرفیتهای بلاروس میتواند بهکمک ایران بیاید. در حوزه موشکی نیز ایران توانسته است توانمندی بالایی از خود نشان دهد؛ همانگونه که در جنگ ۱۲روزه، با وجود فعالشدن تمام سامانههای پدافندی دنیا درحمایتاز رژیم صهیونیستی، موشکهای ایران به هدف اصابت کردند. خورسند ادامه داد: در کنار اینمسائل نظامی، باید بهسمت همکاریهای اقتصادی با بلاروس و سایر کشورهای منطقه برویم. آنها بازار بکری درزمینه صادرات خدمات فنی و مهندسی دارند. در سالهای پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، هزاران مهندس ایرانی در جمهوریهای آسیایمرکزی و قفقاز فعالیت داشتند اما بهتدریج این بازار از دست رفت. امضای قرارداد تجارت آزاد با اتحادیه اقتصادی اوراسیا میتواند فرصتی درخشان برای احیای این بازارها باشد. وی افزود: ایران در حوزه شرکتهای دانشبنیان و استارتآپی ظرفیتهای بینظیری یافته که برای کشورهای عضو اوراسیا جذاب است. معتقدم ایران میتواند سهم قابلتوجهی از بازار اوراسیا را دراختیار بگیرد. هرچند رقم دقیق اینسهم را باید معاونت علمی ریاستجمهوری یا معاون اقتصادی وزارت امور خارجه مشخص کنند، اما بیتردید سهم فعلی زیبنده ایران نیست. حامد خسروشاهی، کارشناس مسائل بینالمللی و قفقاز درخصوص دستاوردهای سفر رئیسجمهور هیئتعالی همراه به ارمنستان و بلاروس، گفت: برخلاف انتظار، دولت ارمنستان اخیراً تصمیم گرفته مسیرهای ارتباطی خود را به یک سازوکار ثالث واگذار کند که درعمل بهمعنای استقرار شرکت آمریکایی دراینمنطقه است. این تحول برای ایران غافلگیرکننده بوده و حضور ایالاتمتحده، بهعنوان دشمن اصلی جمهوری اسلامی، در مرزهای شمالی ایران نگرانیهای جدی راهبردی ایجاد کرده است. سفر پزشکیان به ارمنستان درآستانه لغو بود لذا ارمنستان معاون وزیر خارجه خود را اعزام کرد و آقای پاشینیان با مقامات متعددی تماس گرفت و گفتوگوهایی انجام شد تااینکه سفر آقای پزشکیان برقرار ماند و وی به ارمنستان سفر کرد. طبق اخباری که از رسانهها بهدست آمده، گفتوگوی پزشکیان و پاشینیان در جریان این سفر که قرار بود درحد ۲۰دقیقه باشد، بیش از دوساعت بهطول انجامیده و قابلحدس است که محور اصلی آنچه بوده. کارشناس مسائل قفقاز اظهار کرد: مقامات دولت ارمنستان اعلام میکنند که این کریدور فرصتی برای ایران خواهد بود؛ برای دسترسی به مدیترانه، دریای سیاه و همچنین راهآهن ایران که در گذشته و در دوره شوروی از جلفا وارد نخجوان میشد و مسیر را از خاک ارمنستان ادامه میداد و ازطریق خاک آذربایجان و روسیه میرسید. آنان تأکید میکنند درصورت برقراری مجدد راهآهن، این فرصتی برای ایران خواهد بود. وی افزود: در گفتوگوهای آقای پزشکیان و آقای هاشمیان بهنظر میرسد مذاکراتی صورت گرفته تا این کریدور از کنار مرزهای ایران عبور نکند و چندکیلومتر به شمال منتقل شود. هنوز مشخص نیست نتیجه نهایی مذاکرات چه بوده اما آنچه دیده میشود، حاکی از رضایت مسئولان ایرانی از سفر پزشکیان به ارمنستان است. بااینحال، این گفتوگوها باید ادامه یابد تا به تضمینهای عینی برسد. بدیهی است استقرار نیروهای آمریکایی یا شرکتهای نظامی آمریکا در مرزهای شمالغربی ایران، موضوع جدی برای امنیت ملی جمهوری اسلامی خواهد بود. خسروشاهی بااشارهبه بلاروس خاطرنشان کرد: ما در سالهای گذشته نتوانستیم از ظرفیت تجاری بلاروس بهرهبرداری کنیم. حجم صادرات ایران به بلاروس بسیارناچیز و تراز تجاری دو کشور قابلتوجه نیست، درحالیکه ظرفیتهای فراوانی وجود دارد. این سفر میتواند فرصتی برای فعالسازی روابط و بهرهبرداری ازاینظرفیتها باشد، مشروطبرآنکه به عکس یادگاری و تفاهمنامه تشریفاتی محدود نشود و کمیسیون همکاری دو کشور جلسات منظم خود را برگزار کند تا به مسائل جزئیتر پرداخته شود و آثار آن در تراز تجاری سالهای آینده نمایان شود.