توریسم‌درمانی؛ ابزار دیپلماسی اقتصادی ایران

باتوجه‌به دانش فنی و زیرساخت‌های مناسبی که از دهه ۵۰ در حوزه پزشکی در کشور ایجاد شد، ایران در دهه ۹۰ به نخستین مقصد توریسم پزشکی در خاورمیانه تبدیل شد؛ اما با تشدید تحریم‌ها و کاهش قدرت اقتصادی، پزشکان نیز جزو گروه‌های مهاجر شدند؛ تاجایی‌که امروز دکتر «غلامرضا کریمی» با سابقه بیش از ۲۰سال فعالیت، هشدار می‌دهد درصورت ادامه روند موجود، بیماران قلبی برای انجام عمل قلب باید به عمان بروند تا توسط متخصصان ایرانی عمل شوند. دکتر غلامرضا کریمی؛ عضو سازمان نظام‌پزشکی درباره ظرفیت‌های توریسم‌درمانی و دانش پزشکان ایرانی اظهار داشت: «در حوزه زیرساخت و کادر درمان، باصراحت عرض می‌کنم که ما یک سر و گردن از کشورهایی که امروز بازار را از ایران گرفته‌اند، مانند ترکیه، جمهوری آذربایجان و در سال‌های اخیر عمان و عربستان، بالاتر هستیم؛ اما آن‌ها سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای کرده‌اند». وی ادامه داد: «فارغ از ظرفیتی که اتباع خارجی می‌توانند دراین‌حوزه برای کشور داشته باشند، ما بیش از ۱۰‌میلیون ایرانی مقیم در سایر کشورها داریم که تمایل دارند خدمات زیبایی و درمانی خود را در ایران انجام دهند؛ زیرا علاوه‌بر کیفیت بالا و دانش به‌روز پزشکان کشور، قیمت خدمات پزشکی و زیبایی در ایران به‌مراتب ارزان‌تر از سایر کشورهاست. ایرانی‌ها از قدیم به زیبایی علاقه‌مند بوده‌اند و در آثار تاریخی ما نیز ذکر شده که ایرانی‌ها به پاکیزگی و آراسته بودن اهمیت می‌دادند. تلاش برای زیبابودن، ریشه در فرهنگ ما دارد». کریمی بااشاره‌به برنامه هفتم توسعه و نقشه‌راه شش‌میلیارددلاری توریسم‌درمانی گفت: «این‌عدد رؤیایی نیست. امروز سهم اقتصاد ما ازاین‌حوزه نزدیک به ۵۰۰‌میلیون‌دلار است که مهم‌ترین دلیل کاهش آن، مشکلات تحریمی و اتفاقاتی است که در چندماه‌اخیر رخ داده است. می‌توانم بااطمینان بگویم باتوجه‌به ظرفیت فنی و توانایی پزشکان ایرانی در حوزه‌های درمانی و زیبایی، خیلی‌راحت می‌توانیم به این‌عدد برسیم و نیازی نیست برای رسیدن به شش‌میلیارددلار برنامه توسعه‌ای تدوین کنیم». عضو سازمان نظام‌پزشکی کشور درخصوص اثرگذاری تحریم‌ها بر توریسم‌درمانی، به‌ویژه در حوزه زیبایی، باتوجه‌به وابستگی این‌حوزه به مواداولیه و دستگاه‌های خارجی گفت: «نمی‌توانیم اثرات تحریم‌ها را در حوزه پزشکی، اعم از درمانی و زیبایی، نادیده بگیریم. مردم هرروز این محدودیت‌ها را باتمام‌وجود حس می‌کنند؛ از کمبود دارو گرفته تا افزایش قیمت. پس نمی‌توان گفت تحریم‌ها کاغذپاره است. امروز حتی برای واردکردن یک دستگاه ساده لیزر مجبور هستیم تحریم‌ها را دور بزنیم». وی ادامه داد: «این مشکلات تحریمی درحالی است که برندهای مطرح حوزه زیبایی آرزو دارند در ایران نمایندگی رسمی داشته باشند و بتوانند به‌طور مستقیم با مراکز درمانی و تخصصی ایران کار کنند. حجم کارهای زیبایی و لوازم مصرفی این‌حوزه در ایران آن‌قدر زیاد است که تمام شرکت‌های مطرح اروپایی، آمریکایی و آسیایی آرزو دارند با مجموعه‌های ایرانی همکاری داشته باشند. امروز لوازم مصرفی پزشکی، زیبایی و دستگاه‌ها با چند واسطه به مصرف‌کننده می‌رسد. اگر تحریم‌ها وجود نداشت و ما می‌توانستیم مستقیماً از شرکت مادر مواد موردنیاز را تهیه کنیم، علاوه‌بر اصالت و کیفیت کالا، به‌طورحتم قیمت این لوازم برای بیمار و مصرف‌کننده پایین‌تر از امروز بود». دکتر کریمی بااشاره‌به مشکلاتی که کالاهای تقلبی و دستگاه‌های بی‌کیفیت برای مراجعین به‌وجود آورده است، گفت: «باتوجه‌به‌اینکه پایه دانش پزشکی ما آمریکایی است، مصرف‌کننده ایرانی نیز در انتخاب کالا، بین محصولات اروپایی، آسیای شرقی و آمریکایی، تمایل بیشتری به استفاده از کالای آمریکایی دارد. این درحالی است که تعداد برندهای متفرقه و تقلبی بیشتر از کالاهای اصلی شده و این‌مسئله سبب شده بیماران و زیباجویان زیادی دچار آسیب‌های جدی شوند». وی افزود: «در بیشتر موارد، حتی ما نمی‌توانیم کالای اصل را از تقلبی تشخیص دهیم و درنهایت، این‌وسط فرد مصرف‌کننده ضربه می‌بیند. افرادی داشتیم که برای تزریق ژل لب مراجعه کرده بودند، اما به‌دلیل استفاده از محصول تقلبی دچار عفونت شدند. آسیب روحی این اتفاقات بیش از آسیب جسمی است. فردی‌که برای کار زیبایی آمده، حالا همان زیبایی قبلی خود را از دست می‌دهد و عملاً اعتمادبه‌نفس او نابود می‌شود. زندگی شخصی آن‌ها نیز تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد. تمام این اتفاقات و دردسرها فقط به‌دلیل عدم‌ارتباط مستقیم با تولیدکننده و حضور واسطه در فرآیند واردات است». کریمی باانتقاداز نقش نظارتی وزارت بهداشت گفت: «وزارتخانه به‌طورکلی این‌حوزه را رها کرده، زیرا توانایی لازم را ندارد. در سال‌های اخیر، حوزه آرایشی و بهداشتی به‌حدی گسترده شده که متد و روش‌های قدیمی دیگر جوابگو نیست». وی ادامه داد: «در آموزش پزشکی یک فرمت مشخص علمی داریم؛ حالا باید یک فرمت جامع نیز در حوزه زیبایی تعریف کنیم که براساس‌آن فعالیت شود، نه‌اینکه هرفردی براساس سلیقه یا توانایی خود، یک متد و روش ابداع کند. امروز اولین نگرانی یک پزشک حوزه زیبایی این‌است‌که کالایی که مصرف می‌کند اصل است یا خیر. حتی در بازار مطرح شده که شرکت‌های اصلی، هم‌زمان کالای فیک خود را نیز وارد می‌کنند و آن‌را ارزان‌تر عرضه می‌کنند». کریمی درخصوص مهاجرت پزشکان به کشورهای دیگر گفت: «باید ببینیم چه شرایطی به‌وجود آمده که پزشک جوان ایرانی به‌دنبال مهاجرت است. هیچ پزشک جوانی برای مهاجرت درس نمی‌خواند؛ اولویت اول آن‌ها ایران است. اگر شرایط حداقلی مهیا باشد، همین‌ها در کشور می‌مانند». او افزود: «افتخار می‌کنم روستازاده هستم. از روستاهای رفسنجان تلاش کردم تا امروز به اینجا رسیدم. ذات جوان ایرانی این‌است‌که برای رسیدن به هدف خود تلاش کند. من نمی‌توانم به پزشکان جوان بگویم مهاجرت نکنید، به‌هرحال زندگی شخصی خودشان است و طبیعی است که به‌دنبال شرایط بهتر باشند؛ اما این هشدار را باید بدهم که درصورت ادامه این‌وضعیت، پنج‌سال‌دیگر، بیمار ایرانی برای یک عمل قلب باید به عمان برود تا توسط دکترهای ایرانی عمل شود». دکتر غلامرضا کریمی درپایان تصریح کرد: توریسم‌درمانی می‌تواند سهم زیادی در اقتصاد ما داشته باشد؛ ضمن‌آنکه اعتبار جهانی ما را نیز افزایش می‌دهد. اتفاقات چندسال‌اخیر ثابت کرد که دنیا ما را می‌خواهد و ایران نقش تأثیرگذاری در معادلات اقتصادی، سیاسی و اجتماعی جهان دارد. سیاست‌گذاران ما باید از این موقعیت استفاده کنند و تغییرات اساسی در دیپلماسی و سیاست‌های اقتصادی خود ایجاد نمایند. ما می‌توانیم با جهان به توافق برد-برد برسیم. گردشگری و توریسم‌درمانی فقط یکی از امتیازاتی است که به‌محض رفع تحریم‌ها، کشور می‌تواند از فواید آن بهره‌مند شود. ایران برای تمام ایرانی‌هاست و هر فرد وطن‌دوستی به‌دنبال ارتقای این‌کشور است، به‌شرطی‌که شرایط آن مهیا باشد.