نرجس بهشتیان/
در کشاکش خشکسالیهای اخیر، درک سیلابهای ویرانکننده شاید برای برخی ازجمله مدیریتهای بحران سخت باشد. درحالیکه در اواخر سال ٩٥ شاهد وقوع سیلاب در استانهای جنوبی از جمله فارس بودیم و در ایام نوروز نیز جنوب کشور همزمان با سفر گردشگران مجددا میزبان سیلاب بود. این اتفاقات ستاد بحران و حوادث غیرمترقبه را خوب آماده کرد تا سیل استانهای آذربایجان شرقی و غربی به سرعت اطلاعرسانی شده و مدیران به خوبی بتوانند با رسانهها صحبت کنندها هرچند این سوال بیپاسخ میمانند که با تمام پیشرفتهای پیشبینی هواشناسی آیا امکان تخلیه روستاها نبوده است؟ به گفته مسئولان این دو استان، با شروع بارندگیهای در آماده باش کامل برای امداد بودهاند. درحالیکه انتظار است دهیاران و بخشداران با اعلام صوتی و حتی خانه به خانه اقدام به تخلیه منازل کرده و به مردم هشدارهای لازم را میدادند تا شاهد ناپدید شدن تعدادی از هموطنانمان نباشیم. بهگفته منابع رسمی و غیررسمی تعدادی از ناپدیدشدهها سرنشینان چند خودرویی هستند که موج سیلاب آنها را با خود برده است. راه ارتباطی با چند روستا در اثر خراب شدن پل هم قطع شده که این موضوع بر سختی و پیچیدگی در کمکرسانی میافزاید. رئیس مرکز مدیریت راههای آذربایجان شرقی در برآورد خسارتهای اولیه سیل در شهرستانها گفت: «سیل به پلها و جادههای شهرستان هشترود ٢٠٠ میلیون تومان، مراغه ٦٠٠ میلیون تومان، خسروشاه ٥٠ میلیون تومان و تبریز ٥٠ میلیون تومان خسارت وارد کرده که البته این خسارتهای اولیه بوده است. خسارت عمده سیل در شهرستانهای آذربایجان شرقی به پلها و ابنیه فنی جادهها وارد شده است.» فرماندار ارومیه نیز با اعلام اینکه تاکنون دو پل در آذربایجان غربی تخریب و ارتباط با چند روستا قطع شده است، تصریح کرد: «بر همین اساس به برخی روستاها برای تأمین امنیت مردم دستور تخلیه داده شده است و از صبح شنبه به بخشداران ابلاغ شد که در حوضه رودخانهها تدابیر ویژه اندیشیده شود.» فرماندار عجب شیر هم با اعلام مفقودی ٢٠ نفر از ساکنان این شهرستان گفت: «در اولین ساعات وقوع سیل، رودخانه روستای چنار طغیان کرد و چهار خانه روستایی را به همراه اعضای این خانوادهها با خود برد و به ١٦ خانه روستایی نیز خسارات عمدهای وارد کرده است.» در پی این حوادث در حالیکه ارتش و سپاه در آماده باش کامل هستند و در کنار هلالاحمر و سایر نهادهای امدادرسان کمک میکنند اما به علت شرایط جوی امکان پرواز نیست. در همین حال معاون عمرانی استاندار آذربایجانشرقی نیز در مصاحبهای اعلام کرد: «بارش شدید باران پیشبینی شده و به تمامی فرمانداریها، بخشداریها، شهرداریها و دهیاریها اعلام شده بود و آنان ر ا مکلف کرده بودیم تا تصمیمات لازم را برای کاهش خسارات اتخاذ کنند. تجاوز به حریم رودخانه و ساختوسازهای غیرمجاز در حاشیه رودخانهها منجر به جاری شدن سیل و آسیب رسیدن به ساختوسازهای اطراف رودخانهها شده است.» سیلاب محدود به این دو استان نبوده و زنجان و کردستان را نیز زیرپای خود گذاشته است. در همین حال در استان اردبیل هم قطع آب شرب و برق برخی شهرستانها بهدلیل سیلاب و وزش باد گزارش شده است. این اتفاقات دردناک رخ میدهند و متاسفانه نه خود مردم و نه بخشهای مربوطه از این تجارب سخت به درستی استفاده نمیکنند. مردم حاشیه امن سواحل رودخانهها و دریاچهها را رعایت میکنند و دوست دارند به دلیل لذت بیشتر سواحل را برای خودشان انحصاری سازند. این اقدام نادرست که با مجوزهای قانونی و غیرقانونی بخشهای متولی صورت میگیرد در نهایت منجر به این میشود که در هنگام وقوع چنین حوادثی مردم و مسئولان بتوانند برای فرار از سهلانگاری خود تقصیر را به گردن یکدیگر بیاندازند. طبق اظهارات رسمی خودرهای مفقودی در حال فیلمبرداری از سیلاب بودهاند و در این راه جان باختهاند در صورتیکه به راحتی میتوانستند به تماشای تصاویر سیل از تلویزیون بنشینند. توجه لازم به هشدارها تنها فایدهای که دارد کاهش آسیبهای مالی و جانی برای خود شهروندان است و موجب میشود امدادرسانی هم بهتر و بیشتر صورت پذیرد. در سه ماه گذشته شاهد وقوع سیلابهای زیادی در کشور بودهایم که در برخی از آنها خطر سرریز و شایعه شکستن شد در فارس هم شنیده میشد. تمام این حوادث بایست در جدی بودن اجرای قوانین توسط وزارت نیرو، راهوشهرسازی، استانداریها و فرمانداریها تاثیر صد درصدی داشته باشد تا از هزینههای ملی حوادث غیرمترقبه هم بکاهد.