کد خبر:
406233
| تاریخ مخابره:
1404 شنبه 18 مرداد -
00:58
ایران و آژانس در مسیر بازتعریف تعامل
سفر آینده هیئتی از آژانس بینالمللی انرژی اتمی به تهران؛ با وجود تعلیق همکاریها با این نهاد، میتواند گامی درجهت بازتعریف و امکانسنجی همکاریهای آینده ایران با این نهاد قلمداد شده و این پیام را منتقل سازد که «دیپلماسی همچنان گزینه ترجیحی جمهوری اسلامیست؛ اما نه بهقیمت عبور از خطوط قرمز». بهگزارش لیلا واحدی (ایرنا)؛ خبر سفر هیئتی از آژانس بینالمللی انرژی اتمی به تهران، و تأیید آن ازسوی سخنگوی وزارت امور خارجه باردیگر موضوع همکاری بهکمارفته جمهوری اسلامی با آژانس بینالمللی انرژی اتمی را به میانه تحلیلها و خبرهای رسانههای داخلی و خارجی بازگرداند.
تهران درحالی در روزهای آینده میزبان مقام عالیرتبه آژانس بینالمللی انرژی اتمی (ماسیمو آپارو؛ معاون مدیرکل آژانس) است که دستگاه دیپلماسی هر همکاری با این نهاد بینالمللی را در چارچوب قانون مصوب مجلس شورای اسلامی میبیند که پس از توقف تجاوز نظامی رژیم اسرائیل و آمریکا علیه تأسیسات هستهای ایران بهتصویب نمایندگان رسید. هفتهفته از تجاوز نظامی رژیم اسرائیل و آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران میگذرد، تجاوزی که تهران یکی از مهمترین بسترها و بهانههای تلآویو و واشنگتن درایناقدام را گزارش سیاسی «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی میداند. گزارشی که به صدور قطعنامهای علیه تهران منجر شد و بهفاصله ۲۴ساعت پسازآن «بنیامین نتانیاهو» نخستوزیر رژیم اسرائیل با ادعای دفاع پیشدستانه و بهبهانه این محکومیت به ایران حمله کرد. ایران آژانس را درحالی مسئول این رفتار میداند که تمام فعالیتهای هستهای خود را تحتنظارتهای گسترده این نهاد قرار داده و بیشترین و شفافترین همکاری با این سازمان را انجام داده بود. واقعیت آنکه جمهوری اسلامی ایران، ازمنظر حقوق بینالملل، یکی از متعهدترین اعضای معاهده عدماشاعه (NPT) بوده و است و دلیل اعتراض و انتقاد و گلایه ایران به رفتار آژانس بینالمللی انرژی اتمی همین تعهدیست که بهکار بست اما از سمت طرف مقابل چیزی جز تهدید و بدعهدی ندید. ایران همچنان معتقد است آژانس بینالمللی انرژی اتمی از مأموریت و مسئولیت فنی خود دور شده و سیاستزدگی تصمیمات و اقدامات آن ازیکسو امنیت منطقه را بهخطر انداخته و ازدیگرسو اعتبار آنرا با تردیدهای جدی روبرو ساخته است. «اسماعیل بقائی» سخنگوی وزارت امور خارجه هم در نشست اخیر خود با خبرنگاران درباره جزئیات همکاری با آژانس به همین نکات اشاره کرد و گفت: گلایهها و اعتراضهای ما به عملکرد سیاستزده آژانس بینالمللی انرژی اتمی کاملاً روشن و بارها بیان شده است. ما بارها تأکید کردهایم که آژانس و مسئولان آن باید صرفاً براساس مسئولیتهای فنیوحرفهای خود درایننهاد بینالمللی اقدام کنند و از تأثیرپذیری از فشارهای سیاسی پرهیز کنند. تصویب و اجرای قانون «الزام دولت به تعلیق همکاری با آژانس انرژی هستهای» هم گام عملی و حقوقی جمهوری اسلامی در نشاندادن اعتراض به رویه آژانس بود که چهارم تیرماه، با رأی قاطع نمایندگان مجلس تصویب شد تا پسازآن: نصب هرگونه دوربین پادمانی و فراپادمانی، ورود هرگونه بازرس یا مأمور و ارائه هرگونه گزارش به آژانس و هرگونه همکاری با آژانس بینالمللی انرژی اتمی تا زمان تأمین امنیت مراکز هستهای و تضمین حقوق هستهای ایران ممنوع و جزییات هرگونه همکاری آتی با صلاحدید شورایعالی امنیت ملی انجام گیرد. قانونی که بهتصریح بقائی همچنان محور هرنوع همکاری ایران و آژانس خواهد بود و وی تأکید دارد که همکاریهای آژانس با جمهوری اسلامی ایران باید بهطورکامل مبتنیبر آخرین مصوبه مجلس شورای اسلامی تنظیم شود. دولت و وزارت امور خارجه خود را موظف میدانند که چارچوب تعاملات با آژانس را براساس این مصوبه تنظیم کنند. درحالحاضر همکاری ایران و آژانس درحالتتعلیق (و نه توقف) قرار دارد و در سفر آتی هیئت این نهاد به تهران درباره شرایط رفع این تعلیق و اساساً امکانسنجی آن رایزنیهایی صورت خواهد گرفت. تداوم عضویت در معاهده منع اشاعه سلاحهای هستهای (NPT) بهرغم تمام اقدامات غیرقانونی غرب و آژانس علیه ایران که شامل محکومیتهای قطعنامهای و ترور دانشمندان هستهای تا حمله به تأسیسات هستهایست، بهترین و مهمترین نشانه حسننیت و مسئولیتپذیری ایران درارتباطبا آژانس است. موضوعی که سخنگوی وزارت امور خارجه به آن اشاره کرده و گفته: آنچه مشخص است، جمهوری اسلامی ایران همچنان عضو و همچنین عضو موافقتنامه جامع پادمان است. ایران بهعنوان یک کشور قانونمدار، تازمانیکه درایناسناد عضویت دارد، به تعهدات خود پایبند است. وزیر امور خارجه درگفتوگوبا شبکه فاکسنیوز باردیگر اینموضوع را به غرب و آژانس یادآور شد که ایران هرگز بهسمت غنیسازی ۹۰درصد نمیرود و متعهد است که برای تولید سوخت نیروگاههای هستهای زیر پنجدرصد بماند. همچنین دلیل غنیسازی ۲۰درصد هم وجود راکتور تحقیقاتی تهران است که برای بهمنظور تأمین نیازهای دارویی انجام میشود. این پایبندی و تصریح و تأکید بر آن، درحالی ازسوی آژانس و غرب نادیده گرفته شده که رژیم دارنده سلاح هستهای در خاورمیانه که اساساً در هیچ پادمانی عضویت نداشته و هیچ پروتکلی را امضا نکرده است، ایران را بهبهانه فعالیت هستهای بمباران کرد. «بدیهیست وضعیت میدانی تغییر کرده است»؛ این جمله بخشی از سخنان «سید عباس عراقچی» وزیر امور خارجه درگفتوگوبا روزنامه فایننشالتایمز و توصیفی است از نگاه ایران به همکاری با آژانس بینالمللی انرژی اتمی. عراقچی درتوضیح این دیدگاه به این روزنامه گفته است: ما به یک شیوه جدید همکاری با آژانس نیاز داریم و آنها پذیرفتهاند و قرار است تیمی را برای مذاکره درمورد اینشیوه به ایران بفرستند. اینشیوه نحوه همکاری ما را در آینده تعریف میکند. اینروش، البته، براساس قانونی خواهد بود که توسط مجلس خودمان تصویب شده و طبق آن همکاری با آژانس به شورایعالی امنیت ملی ایران سپرده شده؛ پس همهچیز باید از این شورا عبور کند و دلیل آن واضح است، نگرانیهای امنیتی درمورد همکاری با آژانس وجود دارد و این نگرانیها باید درنظر گرفته شوند. وزیر امور خارجه در بخش دیگری از گفتوگوی خود باردیگر یادآور شده است که ایران پیشازاین بهشیوهای بسیارخوب با آژانس همکاری میکرد؛ اما نتیجه این همکاری حمله به تأسیسات هستهای ما بود و اکنون باید قبل از ادامه همکاری با آژانس، همه اقدامات ایمنی و امنیتی را درنظر بگیریم؛ بنابراین بیایید منتظر بمانیم تا درخصوص شیوه همکاری بین ایران و آژانس توافق حاصل شود. شرایط تغییریافته امروز بهتعبیر سخنگوی وزارت امور خارجه، استثنایی در تاریخ روابط کشوری با آژانس محسوب میشود؛ ازآنرو که «برای اولینبار در تاریخ آژانس بینالمللی انرژی اتمی، تأسیسات درحالفعالیت کشوری عضو معاهده منع اشاعه، تأسیساتی که بهصورت ۲۴ساعته تحتنظارت آژانس بودهاند؛ هدف حمله غیرقانونی ازسوی دو رژیم مجهز به سلاح هستهای قرار گرفتهاند». اینشرایط استثنائی قطعاً الزامات خاص خود را هم در شرایط همکاری نشان خواهد داد و بههمیندلیل است که وزیر امور خارجه درگفتوگوبا فاکسنیوز اعلام کرده گرچه ایران «همکاری خود را با آژانس متوقف نکرده است» اما هر درخواستی برای ارسال بازرس ازسوی آژانس بادقت و بهشکل موردی بررسی و توسط شورایعالی امنیت ملی پیگیری خواهد شد. سفر هیئت آژانس بینالمللی انرژی اتمی به ایران و دیدارها و گفتوگوهای احتمالی با مقامات ایران، تازهترین نشانه «دیپلماسی مسئولانه» جمهوری اسلامی است که نه از سر ضعف بلکه با اعتماد به حقوق خود و تضییع آن ازسوی رژیم اسرائیل و آمریکاست. در شرایط تغییریافته کنونی، سفر هیئتی از آژانس به تهران، آغاز مسیری تازه برای همکاری خواهد بود و اینبار قدمبرداشتن و نهادن دراینمسیر نیازمند هوشیاری آژانس بینالمللی انرژی اتمی است. امکانی که جمهوری اسلامی ایران برای یافتن و یا ساختن «شکل جدیدی از همکاری» با آژانس قائل شده، تأکید مجدد براینمهم است که برخلاف تمام آنچه لابیهای اسرائیل در سراسر جهان درپی اثبات و تحکیم آن هستند؛ جمهوری اسلامی ایران تاحدامکان و متناسب با منافع خود، تمایل و علاقهای به گسست از نهادهای بینالمللی ندارد و درپی بازتعریف روابط خود با این نهادها براساس همان منافع است. درک جمهوری اسلامی ایران از نظم نظام بینالملل، سالهاست تهران را به همراهی و همکاری با نهادهای بینالمللی سوق داده است.